Quantumwoning duurzaam en betaalbaar

MIII Architecten en Groen Planbureau hebben een woning ontwikkeld, waarvan de bouwkosten eenderde lager zijn dan van eenzelfde woning in traditionele stapelbouw, gietbouw of houtskeletbouw. De woning bestaat voor het grootste deel uit ‘vernieuwbare’ grondstoffen en is daarom ook nog eens ‘aardbolvriendelijk’.

Ir. Edwin Smit van MIII Architecten en Jan Steenks van Groen Planbureau, beiden uit Den Haag, hebben elkaar een jaar geleden gevonden. Zij zijn overtuigd van de noodzaak om duurzaam te bouwen, dat wil zeggen op een manier die ook in de toekomst vol te houden is.

Dat lukt bijvoorbeeld met hout en andere ‘vernieuwbare’ grondstoffen, die binnen de economische levensduur van dertig jaar opnieuw aangroeien. Tot hun verbazing bleek het mogelijk een woning te ontwikkelen met bouwkosten van circa 40.000 euro, terwijl eenzelfde woning op een traditionele wijze niet voor minder dan 60.000 euro kan worden gebouwd.
“We konden niet begroten op kengetallen, want onze materialen staan daar niet bij. Daarom hebben we voor alles offertes aangevraagd. We hebben de bouwkundige calculatie gekraakt”, aldus Smit. Daardoor is de woning goedkoper geworden. Groen: “Dus komt de consument in onze woning wonen en merkt vervolgens, dat hij zich beter gaat voelen.”
Edwin Smit is gegrepen door de cultuur van de indianen. “Zij leefden en bouwden in evenwicht met de aarde. Wij zijn dat helemaal kwijtgeraakt. Dankzij Cees Duijvestein, hoogleraar aan de TU Delft, heb ik tijdens mijn studie kennisgemaakt met duurzaam bouwen. Hij is een lichtpunt in de technische wereld, het tegenovergestelde van bijvoorbeeld Van den Broek en Bakema.”
Jan Steenks heeft een andere achtergrond. Hij bouwde een woning van strobalen, een vernieuwbaar product bij uitstek. Hij heeft het Groen Planbureau opgericht en contact gezocht met de ASN Bank, die groenhypotheken aanbiedt.

Starterswoning
Smit en Steenks ontwikkelden samen de ‘quantumwoning’, gebaseerd op het vierkante stijlensysteem, dat in Noord-Holland al in de 16de eeuw werd toegepast. Het concept is uiteraard aangepast en vernieuwd. Raadschelders Bouwadvies heeft de constructie doorgerekend. Met het concept kunnen zowel vrijstaande woningen als rijtjeshuizen worden gebouwd.
“Het is een betaalbare starterswoning”, zegt Smit. “Dat hebben we bereikt door het minimaliseren van het aantal componenten en daardoor van het aantal details. Het meest gunstige woningtype heeft een begane grondvloer, een verdieping en een vliering, een schuin dak dat op de verdieping begint.”
De fundering bestaat uit houten palen, betonopzetters en betonnen funderingsbalken. “We willen graag naar een hardhouten opzetter en houten kespen, maar daarvoor krijgen we nog geen SBR-stempel en het voldoet niet aan de voorwaarden van het GIW”, aldus Smit. De vloeren zijn vollehoutplaatvloeren, vervaardigd van gelamineerd vurenhout uit FSC-gecertificeerde bosbouw en 12 centimeter dik. Als vloerisolatie wordt Pavatherm toegepast, een houtvezelplaat van resthout uit zagerijen.
De gevelelementen zijn samengesteld uit Red Cedar, een luchtspouw, een laag Pavathex Isolair, Doschawol-schapenwollen isolatie en Fermacell-platen aan de binnenzijde. Evenals de begane grondvloer bestaan de verdiepingvloer en de vliering uit verlijmd vurenhout. “Trapgaten en sparingen kunnen eenvoudig worden uitgezaagd”, aldus Smit.

Beton- en staallobby
“Het ontwikkelen van een ‘aardbolvriendelijke’ woning leeft”, stelt Smit.
“Maar voor de meeste kleine partijen is het ontwikkelingsproces te zwaar. Zij krijgen bovendien tegenstand van de zware lobby voor beton en staal. Wij hebben daar geen last van. Van de circa 4500 woningen die MIII Architecten sinds 1990 heeft ontworpen, zijn er tenminste 4000 in houtskeletbouw uitgevoerd. We zijn nu een jaar bezig met het ontwikkelen van de quantumwoning. De factor tijd maakt dat alles goed doorwrocht is. We vragen geen patent aan. Haal ons maar in, zeggen we.”
Volgens Smit en Steenks is het mogelijk te bouwen met tot 90 procent vernieuwbare grondstoffen, alles klasse 2a of beter volgens de classificatie van het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en -ecologie (Nibe). “Metselen dient met schelpkalkmortel te gebeuren. Daar is voldoende van op de Nederlandse markt”, stelt Steenks.
De quantumwoning wordt begin december gepresenteerd aan overheden en opdrachtgevers. Smit en Steenks zijn overtuigd van het succes. Steenks: “Wat wij hebben is goedkoper en beter. Wie dit niet doet is een ‘looser’”. Smit: “Het einddoel is evenwicht met de aarde. We realiseren die ideologie door een lage prijs. We hoeven de aannemer, ontwikkelaar en bewoner daarom niet lastig te vallen met verhalen over de aardbol.”