“Nee, ik ben geen ecofreak. Ik zocht gewoon naar een methode om een zo goed en goedkoop mogelijk huis te bouwen.” Wim Mendelts is scheepstimmerman en heeft geen enkele bouwachtergrond. Toch bouwt hij eigenhandig het eerste ontworpen strohuis van Nederland in het Friese Koudum.
Daarbij keek hij uiterst kritisch naar de wijze van bouwen en het gebruik van materiaal. Stro en leem vormen het basismateriaal. Verder paste Mendelts niet-gebruikelijke bouwoplossingen toe zoals houten in plaats van betonnen dakondersteunende palen die rusten in roestvrijstalen cilinders in plaats van dat ze in het beton worden gestort. “Zo voorkom je houtrot.”
Vier jaar lang bouwt Mendelts al aan zijn strowoning. Alleen in de zomermaanden want de rest van het jaar komt het werk op de werf op de eerste plaats. Het plan om een huis van stro te bouwen, kwam tot stand na een gesprek met architect Dennis Fillié op een scheepsbeurs. “Fillié kwam met het idee. Waarom ook niet, dacht ik.”
Binnen de kortste keren had Fillié een ontwerp gemaakt. De strowoning telt één bouwlaag met een huiskamer, een keuken, vier slaapkamers, een hal, een badkamer en een veranda. De woning heeft twee bouwhoogten: 3,70 meter voor de keuken en woonkamer en 3 meter voor de slaapkamers en badkamer. “Ik hou van ruimte om me heen”, verklaart Mendelts de ongewone hoogte. Hij woont nu in een woonark. Op het dak komt een koepel die zorgt voor een bijzondere lichtinval in de woonkamer. Het huis heeft een oppervlakte van 220 vierkante meter en een inhoud van 650 kuub.
Om kosten te besparen besloot Mendelts zelf de woning te bouwen. Medio 1998 gingen de gemeente Nijefurd en welstandscommissie Hûs en Hiem zonder wijzigingen akkoord met het ontwerp.
“We zijn begonnen met het opbouwen van de muren”, legt Mendelts uit. “De fundering lag er toen al. Het stro is met twee vrachtwagencombinaties in balen vanuit Groningen hier naartoe gereden. Het gaat in totaal om 1300 strobalen van zomertarwe. Wintertarwe is eigenlijk nog beter, maar door de natte winter was dat niet voor handen.”
De balen werden gestapeld, gekoppeld met bamboestokken en aangespannen met polyester trekbanden, drie per strekkende meter. Op beide zijden van de baal zit een trekkracht van 500 kilo. Dat hebben we op gevoel gedaan. Bestaande berekeningen zijn er niet.”
Op de buitenkant van de stromuren bracht Mendelts een cementvrije kalkzandstuc aan, de binnenkant kreeg leemstuc. Beide in verband met het gunstige vochtgedrag. De binnenmuren in de woning zijn opgetrokken uit leemstenen. “Beter geluidwerend dan systeemwanden en mooier dan kalkzandstenen.” In de stenen is door de fabrikant een groef gemaakt voor de leidingen van de muurverwarming.
Onder de houten vloer komen schone schelpen, vanwege de isolatie. “Ik schat dat we straks maar 6 kilowatt aan ketelvermogen nodig hebben, in plaats van de 20 kilowatt voor een klein rijtjeshuis”, glimt Mendelts trots. De scheepstimmerman schrijft dat ook toe aan de stromuren van een halve meter dikte. “Dat is evenveel als 40 centimeter steenwol terwijl in houtskeletwoningen of gemetselde woningen 10 centimeter gangbaar is.”
Het grasdak is een tweede reden dat de strowoning zo goed isoleert. Het recreatiegras op het dak ligt er nu al drie jaar. Het gras groeit op 12 centimeter zwarte grond en wordt niet hoger dan 25 centimeter. Mendelts heeft het nog niet hoeven maaien.
Rot en schimmel zijn de grootste vijanden van de strowoning. Mendelts damde deze bedreiging in door tijdens de bouw uiterst zorgvuldig te werk te gaan. “Het stro moet kurkdroog blijven. Het dak steekt over de muren heen en na opbouwen zijn de muren snel dichtgestuct. Nu is de schimmeldreiging net zo groot als bij een houtskeletwoning of een gemetselde woning. Mijn muren staan nu vier jaar en ik heb nog geen vochtplek kunnen vinden.”
Bij de keuze van de kozijnen met het bijbehorende hang- en sluitwerk is Mendelts zeer kritisch te werk gegaan. “De kozijnen zijn geleverd door een Deense fabrikant van spintvrij grenen dat echt lang meegaat. De Deense fabrikant maakt zijn kozijnen bovendien nog met echte pen/gatverbindingen. Ze worden geschilderd geleverd en ook al met de ramen erin. De kosten zijn gelijk aan die van Nederlandse kozijnen, en dat inclusief transport.”
De brandveiligheid van het huis van stro is volgens Mendelts minstens zo goed als bij een gewoon nieuwbouwhuis. “In Canada worden veel strohuizen gebouwd en daar heeft men proeven gedaan met branders. Mocht het stro vlam vatten, dan smoort het vuur in de muur door gebrek aan zuurstof.” Voor de zekerheid bracht de scheepstimmerman toch brandvertragende platen aan in het plafond.
Al met al is de kostprijs van het strohuis zo’n 160.000 euro, inclusief de tijd die Mendelts in de bouw stak. “Een normaal nieuwbouwhuis van deze grootte, kost het dubbele.” Eind dit jaar is het huis klaar.
