Nood aan duidelijke wetgeving voor detectie van oude munitie

In Keulen werden vandaag meer dan 20.000 mensen geëvacueerd vanwege de ontmanteling van explosieven uit de Tweede Wereldoorlog, zo berichtte VRT NWS. Ook in België blijft oude munitie een hardnekkig probleem: jaarlijks wordt hier ongeveer 220 ton van dergelijke gevaarlijke restanten uit de bodem gehaald. Toch ontbreekt een wettelijk kader dat toelaat om deze munitiedetectie op bouwplaatsen en andere terreinen systematisch en veilig te organiseren. Volgens Embuild Vlaanderen en de sectorvereniging VOCTEx is het hoog tijd voor uniforme regelgeving. Zonder aangepaste wetgeving blijft deze cruciale veiligheidsopdracht juridisch verboden, ondanks de wijdverspreide aanwezigheid van oude munitie in Belgische bodem.

Ondergronds liggen in België nog honderden tonnen oorlogsmaterieel verborgen. De militaire diensten beschikken niet over voldoende mankracht om vooraf detectiewerk uit te voeren. Daardoor zijn gespecialiseerde firma's onmisbaar geworden. Slechts enkele bedrijven in België zijn actief in het opsporen van zogenaamde Conventionele en Toxische Explosieven (CTE). Vier van hen zijn verenigd in VOCTEx vzw en tevens aangesloten bij Embuild. Zij krijgen geregeld vragen van aannemers en overheden die beseffen hoe groot de risico's zijn. Tegelijk willen zij voorkomen dat bouwwerkzaamheden onverwacht stilvallen door het aantreffen van explosieven, wat tot ernstige vertragingen en veiligheidsproblemen kan leiden.

Sinds 2017 pleiten we voor een regelgeving hieromtrent. De samenwerking tussen de CTE-bedrijven, het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken van de Vlaamse overheid (bMOW) en Embuild Vlaanderen resulteerde in een leidraad voor CTE die bindend is voor werven in opdracht van de verschillende entiteiten van MOW, en we merken dat die ook meer en meer door andere spelers in de grond- en wegenwerken gehanteerd wordt. Die Vlaamse Leidraad werd eind 2023 geactualiseerd naar een handig instrument. Maar natuurlijk is de problematiek veel groter – ook in Brussel en Wallonië is er vraag naar deze diensten.

De vraag blijft natuurlijk waar men welke munitie kan aantreffen. Van alle westerse landen kent België de grootste CTE-problematiek. Vooral in de Westhoek is het één en het ander te vinden, maar verspreid over het hele land grepen tijdens de wereldoorlogen zeer zware luchtaanvallen plaats, ontploften munitietreinen of zijn er dumps te vinden. Die inschatting heeft VOCTEx vzw per gemeente weergegeven in een online tool: www.bommenkaart.be.

Uniforme regelgeving vormt blinde vlek

Samen met Embuild Vlaanderen vraagt VOCTEx dat er eindelijk werk gemaakt wordt van een wettelijk kader dat dit soort activiteiten reguleert, en dat voorziet in een certificatie van de CTE-bedrijven die deze activiteiten uitvoeren. In België zijn er oude besluiten die aangeven dat het strikt verboden is naar munitie te graven. Daardoor bevinden die bedrijven zich op glad ijs. Meer en meer worden de CTE-bedrijven opgeroepen om in te grijpen op terreinen van Defensie zelf, om werk uit te voeren dat eigenlijk bij wet verboden is. MOW speelde een voortrekkersrol om een enigszins regelgevend kader te bieden voor hun eigen opdrachten, maar de bal ligt nu in het kamp van federale overheidsdiensten om dit alles binnen een federale regelgeving te formaliseren.

Eigen certificering als eerste stap

In afwachting hiervan hebben de leden van VOCTEx besloten om samen met externe partners zelf voor een certificering en examinering van veldwerkers te gaan, zodat de opdrachtgevers overtuigd zijn dat ze geholpen worden door specialisten met kennis van zaken om de risico's binnen aanvaardbare perken te houden. Nu kan elke veldwerker op de werf een logboek voorleggen waarin zijn praktijkervaring en certificering genoteerd staat.