AMSTERDAM - Het Nederlandse paviljoen heeft afgelopen zaterdag op de Achtste Internationale Architectuurbiënnale van Venetië de eerste prijs gewonnen. In het paviljoen presenteert Nederland zijn vijf 'beste gebouwen' van jonge architecten in de tentoonstelling Fresh Fracts. De biënnalejury was vooral onder de indruk van de tentoonstellingsinrichting van grand old man Herman Hertzberger.
Elegant, intelligent, nuttig, experimenteel, vernuftig en dynamisch. Als het gaat om de vijf Nederlandse gebouwen die door het Nederlands Architectuurinstituut voor de Biënnale zijn geselecteerd, zijn de loftuitingen niet van de lucht. Twee dingen heeft de nieuwe generatie gemeen, aldus de NAI-jury. Deze architecten van onder de veertig zijn creatief met schaarse middelen en bepalen de toekomst.
Dat komt mooi uit, want het thema van de architectuurbiënnale is dit jaar Next. Daarmee wil de Engelse architectuurcriticus en curator Deyan Sudjic de wereld over tien jaar laten zien.
Onder de Nederlandse selectie bevinden zich behalve de 'Parasiet' van Korteknie Stuhlmacher bovenop Las Palmas in Rotterdam, museum De Verbeelding van René van Zuuk in Zeewolde en de felgekleurde eengezinswoningen van MVRDV in de Haagse nieuwbouwwijk Ypenburg ook twee Amsterdamse bureaus.
NL-architecten maakte naam met tamelijk onorthodoxe projecten als het zwartrubberen Warmte Overdacht Station in Leidsche Rijn, de metamorfose van bioscoop Cinecenter tot hippe lounge en het idee om bedrijfsterreinen langs de snelweg om te bouwen tot gedoogzone voor illegale autoraces en hoeren. Eind september opent in Utrecht hun grandcafé met basketbalveld op het dak. Surrealistisch noemt Kamiel Klaasse de NL-stijl het liefst.
Klaasse vindt de keuze voor hun winkelinrichting in Parijs temidden van deze internationale vlootschouw van architectuur 'verrassend'. ''Het gaat toch om een relatief klein interieur van iets wat een grote vluchtigheid heeft.'' Het ontwerp van tassenparadijs Mandarina Duck is vernieuwend, denkt Klaasse, omdat het flirt met leegte en met belevenissen. De te verkopen spullen zijn van de buitenkant nauwelijks zichtbaar en zijn veilig opgeborgen in speciaal ontworpen 'cocoons'. Een technisch hoogstandje is de ronddraaiende spiraaltrap, waarmee het winkelpubliek de tweede verdieping in wordt gecatapulteerd. 'Een krankzinnige ervaring' meende smaakmeester Jan des Bouvrie in zijn televisieprogramma 'Winkelen met Jan', op herhaling in Venetië.
Ook de fietsenstalling naast het Amsterdamse Centraal Station van VMX-architecten pronkt als miniatuur in Venetië. VMX, gezeteld in de Citroëngarage op het Stadionplein, maakt onder meer woningen op IJburg, luxe studentenflats aan de Sarphatistraat en een psychiatrisch ziekenhuis in Utrecht. De fietsenstalling is uitgekozen omdat hij meer te bieden heeft dan louter fietsen stallen, denkt Don Murphy van VMX. Het is een piece of architecture, een ruimtelijke belevenis en een belvédère in de stad. Daarnaast is de constructie, zwevend boven het water, uitzonderlijk.
Zowel Klaasse als Murphy voelt zich geenszins thuis in de groep die nu als generatie wordt gepresenteerd. Klaasse: ''Ik vind het geen enkel punt om met de rest geassocieerd te worden, maar het is onzinnig om te spreken van een nieuwe stroming.'' Murphy: ''We hebben met z'n allen al eens vaker deel uitgemaakt van een nieuwe generatie, destijds heette die 9 + 1. Iedereen voelde zich die ene uitzondering. Ik vind de groep nogal uiteenlopend, maar we doen wel allemaal meer dan van ons verwacht wordt, misschien is dat de gemene deler.''
De Biënnale is 'een van de leukste dingen in architectuurland', vindt Klaasse, toch heeft hij geen hoge verwachtingen: ''Je kunt lekker netwerken en krijgt media-aandacht, waarover we trouwens sowieso niet te klagen hebben. Maar nieuwe opdrachten? Ho maar.'' Murphy is het met hem eens: ''Je krijgt na afloop een enorme toevloed aan mensen die bij je willen werken, je krijgt uitnodigingen voor lezingen, maar nieuw werk levert het je niet op.'' De Biënnale is namelijk een cultureel evenement, zegt Murphy. ''Opdrachtgevers komen daar niet.''
Daarnaast vreest Klaasse dat de tentoonstelling in het Nederlandse paviljoen nauwelijks opvalt: ''Op de Biënnale word je overstelpt met hippe, futuristische computerplaatjes. Dan kan je toch niet meer aankomen met foto's en maquettes! Temidden van al dat geweld moet je met een statement maken, zoals wij twee jaar geleden toen we van het Nederlandse paviljoen één grote relaxruimte maakten.''
Klaasses vrees is overbodig. Inmiddels is bekend geworden dat het Nederlandse paviljoen in de prijzen is gevallen. Ook het Amerikaanse paviljoen trekt de aandacht. Daar hangen foto's van Ground Zero naast schetsen van de groten der aarde over de toekomst van het World Trade gebied.
Achtste Internationale Architectuurbiënnale Venetië: 8 september t/m 3 november 2002. Info: www.labiennaledivenezia.net
- Bouw & Wonen Partners:
