NL: Verzet tegen sloop oude gebouwen

De gemeenten Zwolle en Horst aan de Maas (L.) ondervinden een groeiend verzet tegen plannen om gebouwen te slopen. Tegenstanders willen ze behouden vanwege de architectonische dan wel cultuurhistorische waarde.

De soap om het Wavin-gebouw in Zwolle kende afgelopen week een spannende aflevering. Architect E.J. Jelles heeft ternauwernood kunnen voorkomen dat gisteren al met de sloop werd begonnen.

De gemeente had namelijk tot grote schrik van de architect een sloopvergunning afgegeven, om vervolgens deze week het voormalige hoofdkantoor van Wavin plat te gooien. Het gebouw moet plaatsmaken voor een woonzorgcomplex met zo’n 150 woningen, appartementen en aanleunwoningen.
In een kort geding, dat vorige week diende, probeerde Jelles de sloopvergunning op te schorten. Die zaak verloor hij. Maar hij kondigde direct een nieuw kort geding aan, om de in zijn ogen gebrekkige informatievoorziening van de gemeente rond het verlenen van de sloopvergunning aan de kaak te stellen. Die zaak zou dezelfde middag plaats moeten hebben. De gemeente wenste (en kreeg) uitstel van de rechtbankpresident om deze zaak goed voor te bereiden. Dit kort geding is uitgesteld tot eind deze week, uiterlijk begin volgende week. Zwolle heeft in afwachting van deze behandeling de sloop uitgesteld.
De kwestie rond het Wavin-pand duurt al ettelijke jaren. Nadat de gemeente had aangekondigd van het gebouw af te willen, beklom architect Jelles de barricades. Hij ziet het gebouw als zijn geesteskind. Het is het eerste kantoorgebouw dat hij ooit ontworpen heeft. Dit was in de jaren zestig. Volgens Jelles is het “tijdloos en functionalistisch gebouw dat behoort tot de stroming structuralisme”.
Jelles heeft de ene na de andere rechtszaak aangespannen om de sloop tegen te houden, zich daarbij beroepend op het auteursrecht van zijn geesteskind. Aanvankelijk was hij een roepende in de woestijn, maar al vrij snel kreeg hij steun van de Vrienden van de Stadskern, de bond Heemschut en het inderhaast opgerichte actiecomité ‘Sloop Wavin Nee’.
Nadat Jelles bij diverse rechtbanken nul op rekest had gekregen, besloot hij het hogerop te zoeken bij de Hoge Raad. Die heeft de kwestie nog in beraad en doet naar verwachting niet eerder dan begin volgend jaar uitspraak.

Boete
Intussen begint voor de gemeente de tijd te dringen. Ze had al willen beginnen met de bouw van het woonzorgcomplex. In de veronderstelling gelijk te krijgen bij de Hoge Raad, wil Zwolle dus zo snel mogelijk de sloophamer ter hand nemen. De gemeente riskeert daarmee een fikse boete, maar het college van burgemeester en wethouders heeft vertrouwen in een goede afloop. Lagere rechters hebben de gemeente namelijk al twee keer gelijk gesteld. Het gaat het college erom dat het “maatschappelijk belang” – de bouw van het woonzorgcomplex waarvoor al wachtlijsten bestaan – gediend is met een snelle sloop.
In het Noord-Limburgse Horst lijkt zich eenzelfde soort conflict af te spelen. De gemeente Horst aan de Maas heeft plannen de oude vervallen Markthal te slopen, maar er gaan steeds meer stemmen op het houten gebouw te behouden. Volgens het Monumentenhuis Limburg heeft de hal een cultuurhistorische waarde. Bovendien is de Markthal ontworpen door de Limburgse architect F. Peutz, onder meer bekend van het Glaspaleis in Heerlen. De voormalige veehal uit 1937 is het enige tot nog toe bekende bouwwerk van Peutz dat in hout is opgetrokken. Vlak na de oorlog deed de hal dienst als noodkerk en in de jaren vijftig werd het gebruikt voor grote evenementen. Sinds eind jaren zestig is het gebouw ook in gebruik als sporthal. De gemeenteraad buigt zich in maart over de sloopplannen.