Leerstoel Universal Design

Vanaf dit academiejaar financiert de provincie Antwerpen een Leerstoel Universal Design aan de Hogeschool Antwerpen. Deze leerstoel moet toekomstige ontwerpers en architecten inwijden in de principes van ‘ontwerpen voor iedereen’. Daarnaast doet de provincie extra inspanningen om gemeenten te ondersteunen bij het toegankelijk maken van voor het publiek toegankelijke gebouwen. Momenteel maakt ongeveer 2/3 van de gemeenten van de provincie gebruik van dit gratis aanbod. Uit de resultaten blijkt dat slechts 4% van de bouwaanvragen voldoet aan de toegankelijkheidsnormen. Dit toont de nood van een opleiding rond toegankelijkheid en ‘Universal Design’ van architecten aan.

Universal Design staat voor de dagelijkse dingen in onze omgeving gebruiksvriendelijk en toegankelijk ontwerpen voor een zo groot mogelijke groep gebruikers. Universal Design gaat een stap verder dan toegankelijkheid. Terwijl toegankelijkheid uitgaat van een minimum niveau van toegankelijkheid voor mensen met een handicap, staat Universal Design voor de kunst en praktijk van het ontwikkelen van producten en omgevingen die toegankelijk en bruikbaar zijn voor de grootst mogelijke verscheidenheid van mensen gedurende hun volledige levensloop. Met de toenemende vergrijzing zal Universal Design de komende jaren alleen maar aan belang winnen. Van 1 tot 7 oktober loopt in Vlaanderen de ‘Vlaamse Week van Universal Design’. In deze week worden heel wat activiteiten georganiseerd op lokaal en provinciaal niveau.

Leerstoel Universal Design

De provincie Antwerpen financiert het komende academiejaar een Leerstoel Universal Design aan het departement ontwerpwetenschappen van de Hogeschool Antwerpen. De studenten uit het tweede bachelor architectuur zullen een cursus krijgen over Universal Design. Deze cursus omvat hoorcolleges aangevuld met werkcolleges omdat de koppeling met de praktijk zeer belangrijk is. Mensen met een handicap zelf zullen de studenten feedback geven op hun ontwerpen. Omdat zelf ervaren van handicap situaties zeer belangrijk is bij de bewustwording van ontwerpers, wordt er ook gedacht aan het inrichten van een labo waar simulaties op ware grootte kunnen gemaakt worden. Op die manier kunnen studenten bijvoorbeeld ervaren op welke wijze een rolstoelgebruiker omgaat met ‘drempels’ zoals deuren, gangen, hellingen, niveauverschillen, … Ook bij de beoordeling van hun eindproject zullen de studenten beoordeeld worden op de toegankelijkheid en ‘Universal Design’ van hun projecten.

Toegankelijkheid openbare gebouwen

Het Centrum voor Toegankelijkheid van de provincie Antwerpen controleert gratis de aanvragen voor stedenbouwkundige vergunningen van publieke ruimte. Ongeveer 2/3 van de gemeenten van de provincie Antwerpen maken van deze dienstverlening gebruik. Het Centrum voor Toegankelijkheid geeft een gunstig, ongunstig of een advies met voorwaarden. De resultaten van de controleprocedure geven aan dat er nog een lange weg af te leggen is. Slechts 4% van de bouwaanvragen voldoet aan de toegankelijkheidsnormen. 58% van de bouwaanvragen heeft belangrijke knelpunten waardoor de stedenbouwkundige vergunning geweigerd moet worden. De conclusies voor het provinciebestuur zijn duidelijk. Deze controleprocedure is absoluut noodzakelijk én er is een grote nood aan opleiding van ontwerpers waar zij voldoende uitleg krijgen over toegankelijkheid en Universal Design.

Toerisme Vlaanderen gaf het Centrum voor Toegankelijkheid de opdracht om het ontwerp van de jeugdherberg op het Bogaerdeplein in Antwerpen te screenen. Op basis van een virtuele wandeling door het gebouw kwamen tal van knelpunten aan de oppervlakte waardoor het ontwerp werd bijgestuurd. De jeugdherberg in Antwerpen zal in de toekomst een voorbeeldfunctie zijn op het vlak van toegankelijkheid.