Witte sluiervorming of vergipsing is een uitdaging waarmee de bakstenensector al jaren kampt. Het probleem is bijzonder hardnekkig en het leek lange tijd of we ons daar maar bij neer moesten leggen. Voor Vandersanden was dit echter onaanvaardbaar.
Want iedereen heeft wat ons betreft recht op gevels die lang mooi blijven: aannemers, architecten, ontwikkelaars en natuurlijk ook de huiseigenaar zelf. Met pijn in ons hart zagen we te vaak hoe prachtige bouwwerken minder mooi werden doordat er witte sluier op buitengevels – met name op de regenzijde van gebouwen - ontstond.
Om die reden besloten we op zoek te gaan naar een oplossing. Sterker nog: deze hebben we ook gevonden. Dit is het verhaal over deze oplossing. Lees verder en ontdek hoe Vandersanden een baksteen ontwikkelde die immuun is voor vergipsing.
2012: start van een ontdekkingstocht
Toen we in 2012 aan onze ontdekkingsreis begonnen, was onze conclusie in eerste instantie dat er weinig tot niets bekend was over vergipsing. Onze eerste stap was de exacte oorzaken van vergipsing in kaart te brengen. Ligt het aan de baksteen? Of aan de mortel? En welke rol speelt de ligging van de gevel?Om hier achter te komen, bouwden we diverse muurelementen op onze Belgische productielocatie in Bilzen. Zo konden we onderzoeken onder welke omstandigheden vergipsing zich voordoet. We combineerden verschillende bakstenen met diverse soorten mortel en stelden de muurtjes in alle windrichtingen op om de vorming van vergipsing in kaart te brengen.
Meteen stuitten we op een probleem: het kan jaren duren voordat zich op een muur een witte waas aftekent. Onze muurelementen vertoonden na enkele maanden nog geen sporen van vergipsing. En tijd om de natuur zijn gang te laten gaan, hadden we niet. Gelukkig stond er een partner klaar die ons kon helpen.
Onderzoekers aan de KU Leuven startten kort na ons project in Bilzen met een vijfjarige studie naar vergipsing. De onderzoekers slaagden erin het vergipsingsproces - dat normaliter jaren in beslag neemt - in hun laboratoria te simuleren. Hierdoor vond het proces van vergipsing plaats in twee tot drie maanden. Dankzij hun inzichten raakte ook ons onderzoek in een stroomversnelling.
2017: de puzzelstukjes worden zichtbaar
De combinatie van de praktische inzichten van Vandersanden en de theoretische aanvullingen van de KU Leuven hielpen ons om het vergipsingsproces gedetailleerder dan ooit in kaart te brengen. Maar hoe meer we leerden over vergipsing, hoe meer vragen er ook opdoken. Het bleek dat vergipsing niet te vatten valt in wetmatigheden.Toch wisten we enkele zaken met zekerheid vast te leggen en er boden zich twee lessen aan.
Zo leerden we dat de gebruikte mortel een belangrijke rol speelt. De ene mortel is veel gevoeliger voor vergipsing dan de andere. Maar tegelijkertijd weten we ook dat de impact van mortel onmogelijk te vermijden is. Je kan mortel gipsarm maken, maar niet gipsvrij. Met andere woorden: er bestaat mortel die minder gevoelig is voor vergipsing, maar geen mortel die daar immuun voor is.
Les 1: wie vergipsing wil tegengaan, moet niet alleen naar de mortel kijken.
Daarnaast werd duidelijk dat water doorslaggevend is bij vergipsing. Hoe meer regen er op een gevel valt, hoe sneller en hoe agressiever de vergipsing toeslaat. Gevels zonder dakoverstekken die bescherming bieden tegen regeninslag zijn bijvoorbeeld veel gevoeliger voor vergipsing dan gevels mét dakoverstekken. Daarnaast hebben gevels die op het zuidwesten georiënteerd zijn, meer last van vergipsing dan muurelementen in andere windrichtingen, puur omdat die gevel vaker blootgesteld wordt aan regen.
Les 2: water is dé boosdoener bij de trage vorming van een witte waas.
Langzaam maar zeker tekenden zich de contouren van een oplossing af. Een gipsvrije steen is een waterdichte steen.
2020: de geïmpregneerde steen
In januari 2020 lanceerde Vandersanden zijn geïmpregneerde stenen. Dankzij een coating met een waterafstotende vloeistof zijn deze stenen bestand tegen water en daardoor ook tegen vergipsing.De ontwikkeling van die stenen ging niet zonder slag of stoot. Volledig waterdichte bakstenen zijn vaak moeilijker te plaatsen door de metselaar. Met name de handvormen die populair zijn in onder meer België en Nederland, nemen water op en zijn daardoor prettig te verwerken. Volledig waterdicht moet je een handvormsteen dus niet maken. Tegelijkertijd maakt net die wateropnemende eigenschap hem gevoelig voor gipsvorming.
Onze baksteen zat, met andere woorden, jarenlang vast tussen hamer en aambeeld.
Onze ingenieurs kwamen ondanks al deze lastige factoren met een bijzonder slimme oplossing op de proppen. Ze maakten onze stenen waterdicht aan de zichtzijden – die blootgesteld worden aan de elementen –, maar lieten de onder- en bovenkant van de steen onbehandeld. Zo elimineren we het risico op vergipsing, maar blijft de steen wel deels poreus en makkelijk te verwerken.
Dankzij de geïmpregneerde stenen van Vandersanden is het nu mogelijk om het risico op vergipsing volledig te vermijden in nieuwbouwprojecten. Projectontwikkelaars, architecten, aannemers en huiseigenaren kunnen zo veel langer genieten van mooie gevels én besparen op dure reinigingskosten. We geven 25 jaar garantie op de coating die we aanbrengen op onze stenen, wat gevels decennialang resistent maakt tegen een witte waas.
Als familiebedrijf werkt Vandersanden altijd op lange termijn. We denken in generaties, niet in jaren, zeggen we regelmatig. Daarom startten we in 2017 al met het voorbereiden van onze fabrieken op de productie van geïmpregneerde stenen. We zijn, met andere woorden, volledig klaar om ook uw nieuwe projecten en woningen te voorzien van buitengevels zonder de bekende ‘witte waas’.
