Gebruik ondergrond moet logisch zijn

Professor Bosch: Uitstel van ondergrondse oplossingen maakt alles steeds duurder De mens zoekt de ondergrond niet van nature op. Er moeten logische argumenten zijn om dat wel te doen. Die zijn er, maar het ondergronds bouwen kent ook een paradox.

Het gebruiken van de ondergrond is in Nederland geen eenvoudige opgave. De bodem is slap en het grondwater staat hoog. Maar het is in Nederland onvermijdelijk. We willen namelijk een hoogwaardige leefomgeving behouden en tegelijkertijd de mobiliteit en de economie laten groeien.

Dat stelde prof.ir. J. Bosch in zijn intreerede bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Ondergronds Bouwen aan de Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen van de TU Delft blijkt.Bij het wettelijk kader voor het ondergronds bouwen ziet Bosch ruimte voor verbeteringen. Verheugend is dat met de bestaande systematiek van de bestemmingsplannen een goed wettelijk kader is gecreëerd voor projecten waarbij sprake is van meervoudig ruimtegebruik. Zorgelijk is echter dat het doorlopen van de procedures lang duurt; voor de Noord-Zuidlijn bijvoorbeeld ruim zeven jaar. Studie naar het bekorten van de doorlooptijd ziet Bosch als gewenst.

Druk
De hoogleraar stelt vast dat nog geen heldere visie bestaat voor de ordening van verschillende functies in de ondergrond. Die visie is daarom nog niet in bestemmingsplannen verwerkt, terwijl dat naar zijn mening wel noodzakelijk is. Het is namelijk druk in de ondergrond. De omvang van aanleg en onderhoud van ondergrondse voorzieningen neemt echter toe en de coördinatie van die activiteiten wordt steeds moeilijker. Een heldere visie kan de basis zijn van enig houvast.
Het bouwproces van het ondergronds bouwen heeft een grote vooruitgang gemaakt, zeker als het gaat om het boren van tunnels. De combinatie van praktijkprojecten, het praktisch en gemeenschappelijk onderzoek in COB-verband (Centrum Ondergrond Bouwen) en het relatief grote aandeel projecten met boortunnels (zes stuks) geven dat wel aan. Reductie van kosten en vermindering van het risicoprofiel kunnen volgens professor Bosch nog wel beter.
Op het gebied van veiligheid ontbreekt het tot op heden nog steeds aan specifiek op ondergronds bouwen toegesneden wet- en regelgeving vindt hoogleraar Bosch. Vergunningverlenende instanties beschikken daarom slechts over een matig toetsingskader. Het Bouwbesluit 1992 dat voor de Noord-Zuidlijn is gebruikt, heeft tot veel complicaties en vertragingen geleid. Veel van de voor dit project gekozen oplossingen voor de veiligheid zijn uiteindelijk wel goedgekeurd. Maar betrokken partijen hebben daarvoor een onevenredige inspanning moeten leveren.
Het ondergronds bouwen kent een paradox, vindt professor Bosch. Ondergronds bouwen in Nederland is duur. Het komt pas in beeld als er voldoende economisch draagvlak is. Dat zal slechts te vinden zijn in stedelijk gebied. De bouwlogistiek daar is ingewikkeld en er worden hoge eisen gesteld aan de te gebruiken bouwtechnieken. Dus komen ondergrondse oplossingen pas in beeld als er op maaiveld echt geen enkele ruimte meer is. De oplossingen zijn dan complexer en de hoge kosten worden alleen maar nog hoger. En dat leidt weer tot het zo lang mogelijk uitstellen van ondergrondse oplossingen. Interessant om als hoogleraar mee aan de slag te gaan.