Massief-passief
Een Europese Richtlijn van 25 oktober 2012 stelt dat tegen 2021 alle nieuwbouwwoningen bijna- of helemaal energieneutraal zullen moeten zijn. Het mag dan ook niet verwonderen dat de vzw Passiefhuis-Platform en de Nederlandse Stichting PassiefBouwen.nl vaststellen dat het aantal passieve nieuwbouwprojecten jaar na jaar stijgt. “Begrijpelijk, want passief bouwen is de meest logische weg naar nul-energiewoningen”, legt ir. Chris Zijdeveld, oprichter en voorzitter van de Stichting PassiefBouwen.nl, uit.Een woning wordt als een passiefhuis beschouwd wanneer aan drie basisvereisten is voldaan: de netto energiebehoefte voor ruimteverwarming is kleiner of gelijk aan 15 kWh/m² per jaar, het gebouw is voldoende luchtdicht, en de temperatuur stijgt niet meer dan 5% van het jaar boven de 25 °C.
Om hieraan te voldoen werd in Nederland tot voor kort vooral teruggegrepen naar houtskeletbouw. In België bewees het massief-passiefconcept dat Recticel Insulation in 2009 ontwikkelde dat passiefhuizen ook prima kunnen worden gerealiseerd met baksteen en harde isolatieplaten in polyurethaan. In dit geval spreekt men van een 'massief-passiefhuis'. Zo’n woning combineert de economische en ecologische voordelen van een passiefhuis met het traditionele uiterlijk, de duurzaamheid en het comfort van een goed geïsoleerde woning in baksteen.
In de prijzen
In België werd de eerste massief-passiefwoning in 2009 opgetrokken in Bottelare. Sindsdien is het bouwen van een passiefhuis toegankelijker dan ooit en winnen massief-passiefwoningen nog steeds aan populariteit.In Nederland stijgt het aantal inzendingen en nominaties voor de drie categorieën PassiefBouwen Awards die de Stichting PassiefBouwen.nl er jaarlijks uitreikt ook jaar na jaar. Voor 2012 vielen vooral de massief-passieve bouwprojecten er in de prijzen. Een particuliere massief-passiefwoning in Witmarsum kreeg met name een vermelding in de Eredevisie Passief Bouwen, terwijl het multifunctionele woonzorgcentrum Nimmerdor in Grijpskerke de PassiefBouwen Award 2012 in de categorie Overige Gebouwen in de wacht sleepte. Nimmerdor betekende ook het startschot voor de eerste volledig CO2-neutrale straat in Nederland: een grootschalig massief-passiefproject dat vooruitloopt op de wettelijke verplichting om vanaf het jaar 2020 uitsluitend nog (bijna-) nulenergiewongen te bouwen.
Traditioneel en toegankelijk
Het grote voordeel van het massief-passiefbouwconcept is zijn traditioneel karakter inzake methodiek en visueel resultaat. Ook maakt het massief-passiefbouwconcept passiefbouw enorm toegankelijk, zowel op budgettair vlak als op het vlak van werkwijze. Een architect kan dankzij de massief-passiefmethode bijna-energieneutraal bouwen zonder dat hij minder gebruikelijke bouwtechnieken hoeft aan te wenden, de plaatser kan blijven werken met bakstenen en harde isolatieplaten in polyurethaan en de bouwheer hoeft geen esthetische toegevingen te doen: massief-passiefgebouwde woningen vallen op het zicht nauwelijks van traditionele woningen te onderscheiden.“Er ligt een gewoon pannendak op het huis en er staan stenen muren omheen”, legt de aannemer - en vader van de bouwheer - van de particuliere woning in Witmarsum uit. “Het lijkt wel of het er al jaren staat. En je kunt het overal in het Friese landschap bouwen. Het huis is zo traditioneel gebouwd dat je aan de buitenkant niet ziet dat het een massief-passiefgebouwde woning is. We zijn onze eigen bouwtechnieken blijven hanteren en van daaruit zijn we massief-passief gaan denken. Tot op dat punt zelfs, dat we nu samen met de 4 andere aannemersbedrijven die de particuliere woning in Witmarsum realiseerden, een standaardmassief-passiefwoning op de markt brengen die heel betaalbaar is in aankoop en toch onmiddellijk rendeert dankzij de sterk verminderde energierekening voor haar bewoners.“
Hetzelfde geldt voor het multifunctioneel woongebouw Nimmerdor. Dat is volgens juryvoorzitter ir. Chris Zijdeveld vooral in de prijzen gevallen doordat het complex - een combinatie van appartementen, commerciële ruimten, starterswoningen en een dorpshuis – een klassiek uiterlijk heeft gekregen. Dat het geen traditioneel gebouwde woning is, zie je niet. Het verschil zit in de doorgedreven luchtdichtheid en isolatie, en in de ventilatie met warmteterugwinning.”
Een perfecte luchtdichtheid en een verstandige materiaalkeuze
Een uitstekende luchtdichtheid is van primordiaal belang om gebouwen zo energiezuinig mogelijk te maken. Daarnaast werden de woningen in Grijpskerke voorzien van een goede balansventilatie en een warmteterugwinningsysteem.Bij het massief-passiefwoonzorgcentrum Nimmerdor werd gebruik gemaakt van thermisch inerte keramische bakstenen en van isolatieplaten van Recticel Insulation: Eurowall®-spouwisolatie (2 x 120 mm), Powerwall®-buitengevelisolatie (2 x 120 mm), Eurofloor®-isolatie (120 mm) voor de vloer en Eurothane® Silver isolatie met afschot (minimaal 2 x 120 mm) voor het dak. Deze isolatieplaten met een uitstekende lambdawaarde bieden het voordeel dat ze zelfs ultradun voor uitstekende thermische prestaties zorgen. Bovendien zorgt hun tand-en-groefkliksysteem ervoor dat de harde isolatieplaten netjes in elkaar schuiven, waardoor de kans op energielekken bijna nihil is. Daarnaast werden de woningen in Grijpskerke voorzien van een goede balansventilatie en een warmteterugwinningsysteem.
Rendabel toekomstconcept
De prijs van de koopwoningen in Grijpskerke bedroeg volgens de initiatiefnemers gemiddeld 15.000 euro meer dan die van een ‘normale’ woning, maar die meerprijs wordt snel terugverdiend doordat de energie- en onderhoudskosten tot een minimum zijn herleid.De bewoners zijn tevreden. Zowel met het wooncomfort als met hun energierekening. Zo zegt Piet Boogaard (75) die nu bijna een jaar een appartement in het woonzorgcomplex Nimmerdor bewoont: “Deze CO2-neutrale bouw kent eigenlijk maar één lastig nevenverschijnsel: de energiemaatschappij raakt er compleet van in de war. Vroeger betaalde ik een maandelijks voorschot van 240 euro aan energiemaatschappij Delta, terwijl mijn voorschot nu vastgesteld is op 80 euro per maand, en ik vermoed dat ik zelfs daarvan bij de jaarafrekening meer dan de helft terugkrijg.” Hoewel in de winter nog naverwarming mogelijk is, geeft Boogaard aan: “Een kachel hebben de woningen in principe niet nodig. Er is eigenlijk altijd een identieke, behaaglijke binnentemperatuur. Ik geef het comfort een 9 op 10.”
