De woningbrand van gisterenavond in Zottegem brengt het aantal doden deze maand al op minstens 13. Dit is een verschrikkelijk hoog cijfer. Vorig jaar eisten woningbranden in december 2 doden en in 2020 5 doden. Als ik kijk naar mijn cijfers sinds 2014 vallen er in december gemiddeld 7 doden. In december 2017 vielen tot nu toe de meeste slachtoffers, nl. 11. Het is triest om vast te stellen dat dit nu verbroken is.
Deze maand is tevens de dodelijkste maand van dit jaar. 2022 is nog niet voorbij en we hebben al 74 doden. Dit betekent dus 24 doden meer dan vorig jaar. In 2021 eisten woningbranden 50 doden. Elke 5 dagen stierf er dus al iemand in ons land door een woningbrand!
Hoe kunnen we zeer snel komen tot een drastische daling van het aantal doden en gewonden door brand?
Voldoende rookmelders en een afgesproken vluchtplan redden levens!
Woningbranden in België eisen dus enorm veel slachtoffers. De laatste jaren valt ook een toename van het aantal branden op. Naast het vermijden van brandrisico’s in en om de woning, is het belangrijk dat geïnvesteerd wordt in voldoende rookmelders met een 10-jarige vaste batterij.Weinig mensen weten dat als er ’s nachts brand uitbreekt je heel weinig kans hebt om tijdig wakker te worden. Als je slaapt, ruik je immers niets. De rook van een brand verspreidt zich zeer snel en is verstikkend.
Voldoende rookmelders en een afgesproken vluchtplan helpen om het aantal doden en gewonden door woningbranden te verminderen. Belangrijk is om alle risicoplaatsen te voorzien van een rookmelder, met uitzondering van locaties waar valse alarmen mogelijk zijn, zoals de keuken, de badkamer en plaatsen waar de temperatuur zakt tot 4°C of stijgt tot 38°C, bijvoorbeeld de kelder, de garage, de veranda en een onafgewerkte zolder. Op die plaatsen is uiteraard ook een risico op brand, dus moet een rookmelder in de nabijheid ervan geplaatst worden.
Eén rookmelder per verdieping is te weinig. Stel, je plaatst een rookmelder in de nachthal en er breekt brand uit in de slaapkamer van je kind. Het duurt dan tot de rook aan die rookmelder komt voor je verwittigd wordt. De rookmelder gaat te laat alarm geven. Op de kinderkamers en alle slaapkamers hoort dus een rookmelder. Als de brand snel gedetecteerd wordt, blijft deze beperkt en is een vluchtweg beschikbaar.
In een doorsnee gezinswoning zijn 6 tot 8 rookmelders nodig om te zorgen voor een snelle detectie. In elke woning zijn meerdere elektrische toestellen aanwezig, die een risico op brand inhouden. Denk hierbij aan de vaatwas, wasmachine en droogkast, maar ook het opladen van elektrische fietsen, laptops en smartphones houdt een risico in. Op deze plaatsen dient dus een rookmelder geplaatst te worden. In grotere woningen worden bij voorkeur gekoppelde rookmelders geplaatst, zodat het alarm op meerdere plaatsen hoorbaar is. Het alarm van de rookmelders dient steeds hoorbaar te zijn tot in de slaapkamer en tijdens de diepe slaap.
Naast het plaatsen van voldoende rookmelders, is het belangrijk om te kunnen terugvallen op een geoefend vluchtplan. Dit zorgt ervoor dat iedereen de woning tijdig en veilig kan verlaten.
Wetgeving rookmelders
In Vlaanderen moet elke woning minstens 1 rookmelder per verdieping hebben. In Brussel geldt alleen een verplichting voor huurwoningen en moet in elke kamer op de vluchtweg vanuit de slaapkamer naar buiten een rookmelder hangen.In Wallonië moet per verdieping 1 rookmelder hangen maar als de verdieping groter is dan 80m2 dan moeten er 2 hangen. Vanaf 4 rookmelders dienen deze gekoppeld te zijn.
Is de wetgeving voldoende?
In de eerste plaats is het te betreuren dat er 3 verschillende wetgevingen zijn. Brand gedraagt zich niet anders omwille van een gewest- of taalgrens.Wetgeving is een mooie zaak maar weet dat het aantal rookmelders in je woning afhankelijk is van het aantal risico’s zoals eerder aangehaald.
Spijtig genoeg kan in Vlaanderen nog steeds gekozen worden voor rookmelders met een vervangbare batterij. Hierdoor is de kans groot dat de levensduur van de rookmelders maar 7 tot 8 jaar is. De kwaliteit van de optische cel is doorsnee gezien minder goed. Bijkomend is de kans enorm groot dat batterijen niet (tijdig) vervangen worden en de levensduur van de rookmelders overschreden wordt zonder dat men het beseft. Door het kiezen van rookmelders met een niet-vervangbare batterij van 10 jaar kies je voor betere kwaliteit, meer veiligheid en omwille van het niet moeten vervangen van batterijen voor een betere koop die bovendien ook beter is voor het milieu.
Buiten dat er te weinig rookmelders moeten geïnstalleerd worden in Vlaanderen, loop je een enorm risico dat je de éne rookmelder per verdieping niet gaat horen in je diepe slaap. Het belang van gekoppelde rookmelders in een woning mag niet onderschat worden.
In Brussel is het jammer dat de wetgeving enkel van toepassing is in huurwoningen/-appartementen. Een eigenaar hoeft dus in zijn eigen woning of appartement geen rookmelders te plaatsen. Afhankelijk van de indeling van huurwoning of -appartement loop je ook de kans dat de rookmelder te late verwittiging geeft en in de slaapkamer hoeft geen rookmelder! Gelukkig komt het, doordat er de verplichting is dat de batterij meer dan 5 jaar moet zijn, in de praktijk op neer dat er gekozen wordt voor rookmelders met een 10-jarige batterij en dus voor een betere veiligheid.
In Wallonië werkt men met oppervlaktes. Ook hier loop je enorm veel kans dat het te weinig rookmelders zijn. Positief is dat men hier denkt aan het belang van gekoppelde rookmelders.
Ik hoop dat de overheid werk maakt van één uniforme wetgeving, aangepast aan de realiteit. De huidige situatie schept immers verwarring en draagt niet bij tot een brandveilig België.
Belang van statistiek en brandonderzoek
Aangezien er geen cijfers en statistieken van fatale woningbranden werden bijgehouden, ben ik hier zelf mee gestart in 2014[1]. Ik beschik dus niet over alle gegevens, maar het is een aanzet om gericht werk te maken van brandveiligheid. Je kan immers geen campagnes en sensibiliserende acties opstarten als je niet weet waar de branden gebeuren, hoe deze ontstaan en wie de slachtoffers zijn. Alle gekende gevallen van zelfdoding en moorden zijn uit de cijfers gehaald. Ik neem woningen, studio’s, kamers, hotels en rustoorden op in mijn cijfers, de plaatsen dus die beschouwd kunnen worden als woon- of verblijfplaats. Ik blijf na 9 jaar nog steeds hopen dat elke hulpverleningszone inzet op statistiek, brandonderzoek en sensibiliserende brandpreventie.Tim Renders
Instructeur brandveiligheid - brandpreventieadviseur
Auteur van ‘Brandveiligheid Thuis’
