"Het Hotel Aubecq toont hoe we ons erfgoed niet mogen behandelen. Gelukkig ligt de Bruxellisation al even achter ons en kiezen we er vandaag voor om het Brusselse erfgoed te beschermen in plaats van het neer te halen. De gevel krijgt een nieuw leven en het is de bedoeling om hem ooit weer, rechtop staand, aan het grote publiek te kunnen tonen. Dankzij deze publiek-private samenwerking laten we het verhaal van de uitzonderlijke Horta-gevel niet verloren gaan en worden jongeren gestimuleerd om voor een beroep in onderhoud en renovatie te kiezen", verklaart Ans Persoons, Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed.
Een publiek-private samenwerking
Het Brussels Gewest hoopt al vele jaren om de restanten van het Hotel Aubecq publiek opnieuw zichtbaar te maken. In maart 2024, tijdens een ronde tafel tussen Urban en Prométhéa, waar de staat van de Aubecq-gevel aan bod kwam, hebben vertegenwoordigers van de bouwsector een interessante oplossing voorgesteld: de historische gevel onderbrengen in het opleidingscentrum voor excellentie in de bouwsector in Sint-Agatha-Berchem.Constructiv, het Belgische fonds voor de bouwsector, ontwikkelt momenteel een project voor een opleidingscentrum voor bouw- en erfgoedberoepen. Het centrum zal zich bevinden in een gebouwencomplex in Sint-Agatha-Berchem, Groot-Bijgaardenstraat 500. De Pool Opleiding Werk (POW) Construcity.brussels zal ook gebruik maken van het opleidingscentrum. Construcity.brussels is het samenwerkingsverband tussen Actiris, Bruxelles Formation, de VDAB, Constructiv, Embuild, sfpme-efp en Leefmilieu Brussel.
"Het is een absolute meerwaarde om aan jongeren die een bouwopleiding volgen, om naast de digitale evolutie in de bouw ook de interesse de wekken voor het historisch patrimonium. Een Victor Horta-gevel inlassen in een nieuw sectoraal futuristisch en excellent opleidingscentrum van de bouw in Brussel past perfect in deze filosofie. Naast het aanbieden van tal van technische bouwopleidingen in dit toekomstig sectoraal opleidingscentrum, zal er ook aandacht besteed worden aan restauratieopleidingen. Bovendien zullen deze leiden tot tewerkstelling voor een boeiende en duurzame loopbaan in één van de mooiste sectoren van het land, de bouw. De bouw die waar maakt waar anderen van dromen", aldus Bruno Vandenwijngaert, CEO Constructiv.
Opwaardering in 3 fasen
Het redden, herwaarderen en opnieuw zichtbaar maken van dit uitzonderlijke erfgoed verloopt via een publiek-private samenwerking. Dankzij dit partnerschap zal het grote publiek de Aubecq-gevel opnieuw kunnen bewonderen, en dit in het kader van educatieve activiteiten, beroepsopleidingen gelinkt aan erfgoed.Dit partnerschap voorziet dat Constructiv de overblijfselen van de Aubecq-gevel gratis zal huisvesten. Dit zal in 3 fasen gebeuren:
- Opslag van de stenen op paletten in een beveiligde opslagplaats vanaf juni 2025.
- Voorstelling aan het publiek van de collectie van stenen van de historische gevel in de herfst van 2025.
- Gehele of gedeeltelijke heropbouw van de gevel in een nog overeen te komen project op langere termijn op de site zelf.
"75 jaar na de afbraak van Huis Aubecq en 25 jaar na de eigendomsoverdracht van de gevel aan het Brussels gewest, zijn we verheugd dat we de kans krijgen om dit unieke erfgoed in de kijker te zetten via een nauwe samenwerking met de bouwsector. Urban kijkt uit naar de ontwikkeling van dit project, dat niet alleen deze prestigieuze overblijfselen onder de aandacht van het grote publiek zal brengen, maar ook zal bijdragen aan de opleiding van ambachtslieden en bouwvakkers van morgen", aldus Sarah Lagrillière, Adjunct Directeur Generaal bij Urban.
Een lange tocht door Brussel
Hotel Aubecq, een Art Nouveau herenhuis uit 1902 aan de Louizalaan 520, werd ontworpen door architect Victor Horta voor de industrieel Octave Aubecq. In 1950 werd het helaas gesloopt en vervangen door een flatgebouw. Alle door Horta ontworpen meubels raakten verspreid en velen ervan zijn spoorloos. Jean Delhaye, een trouwe medewerker van Horta, liet echter een deel van de gevel ontmantelen voor toekomstig hergebruik, met de steun van de toenmalige minister van Openbare Werken. Meer dan 600 stenen werden gerecupereerd, en die begonnen aan een lange zwerftocht. Ze werden zes keer heen en weer verplaatst tussen braakliggende terreinen en loodsen.In 2001 werd het Brussels Hoofdstedelijk Gewest eigenaar van de restanten van de gevel van het Hotel Aubecq (bestaande uit stenen, houtschrijnwerk en een dubbele poort in ijzerwerk). Het gewest is al vele jaren op zoek naar een cultureel-, educatief- of erfgoedproject dat de gevel op een permanente manier zou kunnen opwaarderen. In het verleden waren er al verschillende tijdelijke initiatieven:
- Tussen 2007 en 2011 zijn de stenen gereinigd, gedigitaliseerd, en tijdelijk tentoongesteld in een Brusselse loods, en maakten ze het onderwerp uit van een gedocumenteerde publicatie;
- In 2013 is er een studie uitgevoerd om het potentieel voor de opwaardering te identificeren, met als aanbeveling de oprichting van een "centrum voor de interpretatie van art nouveau" om de gevel publiek toegankelijk te maken;
- In 2018 werd er, ter gelegenheid van het Hortajaar, een bredere gedachtewisseling georganiseerd tussen Urban, de Stichting CIVA en de Stichting Kanal om de overblijfselen in ere te herstellen, onder andere via conferenties en debatten. Die hebben vervolgens in 2019 geleid tot een tijdelijke tentoonstelling van 16 gevelstenen in de oude Citroëngarage; er werden ook workshops gehouden met groepen studenten van de Université de Liège onder leiding van Prof. Claudine Houbart;
- In 2019 sloot Urban een nieuw partnerschap af met de Stichting CIVA met het oog op de begeleiding van de verhuis van de overblijfselen (die toen ondergebracht waren in een industriële loods die niet meer geschikt was);
- Alle restanten van de Aubecq-gevel (stenen, schrijnwerk en ijzerwerk) liggen sinds 2020 opgeslagen in een moderne, beveiligde voorlopige opslagplaats die tijdelijk door Urban wordt gehuurd. Dit was een overgangssituatie, bedoeld om enerzijds deze overblijfselen te beschermen en anderzijds een nieuw project mogelijk te maken;
- Ondertussen werden een aantal stenen uitgeleend aan Bozar, aan het Musée des Beaux-Arts de Tournai, en aan het Hôtel van Eetvelde, in het kader van het Jaar van de Art Nouveau 2023. Vandaag zijn er nog vijf stenen in bewaring en te bezichtigen in het CIVA. Eén steen wordt sinds juni 2023 tentoongesteld in Lab-An;
- Het ongerestaureerde houtwerk en de ijzeren poort van de koetspoort worden nog steeds bewaard in een opslagplaats die wordt beheerd door de vzw Patrimoine & Culture in Anderlecht. Ook zij zullen worden overgebracht naar het Constructiv-opleidingscentrum.
