In 1989 was slechts 21% van de bouwarbeiders ouder dan 45 jaar. In 2008 was maar liefst 33% van de bouwarbeiders een 45-plusser terwijl 20% van de bouwarbeiders intussen 50-plusser is geworden. Ook in de bouw slaat de vergrijzing toe. De 45-plussers in de Vlaamse bouw zijn nu al met ongeveer 33.600, de 50-plussers met circa 20.000. En elk jaar stijgt het aandeel van de 45-plussers met ongeveer 0,5%.
Achter het algemeen gemiddelde van 33% 45-plussers schuilen wel grote verschillen per type van bouwactiviteit. In de wegenbouwbedrijven bijvoorbeeld is bijna 41% van de arbeiders 45 jaar en ouder en bij andere ruwbouwwerken 35%. Bij schrijnwerkactiviteiten daarentegen is slechts 29% van de arbeiders 45-plusser en bij andere afwerkingberoepen en bij de installatie van centrale verwarming en sanitair amper 27% van de arbeiders. De laatste jaren is het aandeel van afwerking en installatie in de bouwsector almaar gegroeid. Het is dan ook normaal dat de arbeidskrachten in deze subsectoren jonger zijn dan gemiddeld.
Hoogste spanning in 2008
Het aantal openstaande vacatures voor en het aantal jobs in de bouw bereikten een hoogtepunt in 2008. Het aantal werklozen dat naar een bouwberoep zocht, daalde in de eerste helft van 2008 tot een historisch dieptepunt.
De laatste maanden stellen wij echter vast dat het aantal werklozen dat op zoek is naar een bouwjob, snel toeneemt. Het aantal kandidaten voor een bouwjob lag in april van dit jaar ongeveer 5.000 hoger dan in dezelfde maand van vorig jaar. Dit heeft niet uitsluitend te maken met ontslagen in de bouwsector zelf. Het aantal Vlaamse bouwarbeiders lag in april 2009 slechts ongeveer 2.200 lager dan in april 2008. Maar tegelijk krijgt de bouwsector te maken met tal van ontslagen medewerkers uit andere sectoren, met name uit de industrie, die nu kandideren voor een bouwjob.
Deze dubbele beweging heeft er toe geleid dat er nu terug meer kandidaten zijn dan voorheen terwijl het aantal openstaande vacatures in vergelijking met vorig jaar sterk is gedaald. Dit neemt niet weg dat er nog altijd heel wat vacatures vanuit bouwbedrijven blijven binnenkomen: 710 alleen al in april 2009. Dat is weliswaar minder dan in april 2008 maar toch alweer meer dan in januari van dit jaar. Tezelfdertijd is het aantal arbeidskaarten voor buitenlandse arbeidskaarten voor knelpuntberoepen in de bouw in Vlaanderen gedaald van 1.029 in het eerste kwartaal van 2008 tot 869 in het eerste kwartaal van 2009.
Tienduizenden vacatures
De VCB verwacht om twee verschillende redenen dat de vermindering van het aantal vacatures in de bouw slechts van zeer tijdelijke aard zal zijn: vooreerst omwille van de almaar dringendere vervangingsbehoeften en vanaf 2011 omwille van de bijkomende arbeidskrachten die de opverende bouw dan zal nodig hebben.
Vooreerst moeten de bouwbedrijven de komende tien jaar alleen al voor de vervanging van hun 50-plussers circa 20.000 nieuwe arbeidskrachten kunnen aanwerven. Vervolgens verwacht de VCB een heropleving van de bouwinvesteringen vanaf 2011. Deze investeringen zullen in belangrijke mate worden gedreven door de idee van duurzame ontwikkeling.
Dit impliceert onder meer extra investeringen in energiezuinige gebouwen en in eigen installaties voor hernieuwbare energie (zonnepanelen, windmolens, biomassa-installaties enz.) om de invoer van energiebronnen te verminderen. Invoer van primaire grondstoffen zal steeds meer moeten worden vervangen door hergebruik van secundaire grondstoffen. Via de aanleg van missing links in de weg-, spoor- en waterwegen wordt het zelfs mogelijk Vlaanderen te ontwikkelen tot dé duurzame logistieke hotspot van Europa bij uitstek.
Kiezen voor de bouw
Al deze investeringen zullen duizenden extra jobs opleveren voor de bouw in eigen gewest. Vandaar de oproep van de VCB tot de jongeren om volgend schooljaar voor een bouwopleiding te kiezen, en tot diegenen die binnenkort een bouwopleiding beëindigen, om binnen een maand een zekere toekomst in de bouw te zoeken. Tot nu toe komen nog te veel afgestudeerden uit de bouwopleidingen uiteindelijk niet in een bouwbedrijf terecht.
Tegelijk levert de bouwsector extra inspanningen om via collectief outplacement ontslagen bouwarbeiders maximaal te leiden naar andere bouwbedrijven die nog over vacatures beschikken. Tot slot zal de Vlaamse bouwnijverheid blijvend gebruik moeten maken van buitenlandse arbeidskrachten. De VCB is tevreden dat hun inschakeling als werknemer voor de meeste Centraal-Europese lidstaten – spijtig genoeg nog niet voor Bulgarije en Roemenië – sedert vorige maand mogelijk is geworden zonder de voorafgaandelijke aanvraag van arbeidskaart en –vergunning.
