De federale overheid verkocht het gloednieuwe Antwerpse justitiepaleis aan een vastgoedmakelaar, om het daarna 36 jaar lang te leasen. Een truc die wel vaker wordt toegepast om de begroting te ontlasten, maar volgens CD&V-kamerlid Servais Verherstraeten nooit eerder met zulke rampzalige financiële gevolgen. Het 'vlinderpaleis' zal de belastingbetaler uiteindelijk geen 250, maar ongeveer 600 miljoen euro kosten. Minister van Financiën Didier Reynders (MR) betwist de cijfers.
Aan het imposante Antwerpse gerechtsgebouw hangt een prijskaartje van 250 miljoen euro. De federale regering wilde vermijden dat ze zo'n monsterbedrag in één keer in de begroting moest inschrijven. Daarom werd een overeenkomst gesloten met bouwheer Justinvest, een tijdelijke vereniging van bouwgigant Interbuild, en de banken Dexia en KBC. Justinvest zou het justitiepaleis op eigen kosten bouwen, de Regie der Gebouwen zou het 27 jaar lang huren. Die constructie zou de kosten wel met 50 tot 250 miljoen euro de hoogte in jagen, maar op het einde van de rit zou de overheid wel eigenaar zijn van het gerechtsgebouw, zo klonk de rechtvaardiging.
De deal stuitte begin 2005 echter op een njet van de Europese Commissie. Niet getreurd, financiënminister Didier Reynders dokterde een nieuwe oplossing uit. De overheid zou het justitiepaleis verkopen, om het vervolgens te leasen van de nieuwe eigenaar. De tijd begon echter te dringen, als er voor het einde van het jaar geen oplossing uit de bus kwam, zat er niets anders op dan de volledige 250 miljoen euro in de begroting in te schrijven. Adieu, begroting in evenwicht.
Net voor het verstrijken van de deadline sluit de regering een akkoord met Cofinimmo, de grootste speler op de Belgische vastgoedmarkt. "Het moest allemaal razendsnel gaan en daar heeft de koper handig van geprofiteerd", meent CD&V-Kamerlid Servais Verherstraeten. "Voor de gronden werd destijds 4,1 miljoen euro betaald, Cofinimmo kreeg ze voor 112.000 euro. Koop daar tegenwoordig nog maar eens een bouwgrond voor."
Ook de leasingformule doet wenkbrauwen fronsen. De huurtermijn is met negen jaar verlengd, van 27 naar 36 jaar. Tegen een gemiddelde huurprijs van 12,7 miljoen euro per jaar schatte de Inspectie van Financiën (IF) de meerkosten op nog eens 60 tot 100 miljoen euro. In het beste scenario stopt de teller na 36 jaar bij 569 miljoen euro, in het slechtste bij 669 miljoen euro. Volgens het weekblad Humo stelde de IF vijf dagen na het vernietigende rapport onder regeringsdruk een nieuw, veel minder kritisch rapport op.
"Onzin", countert het kabinet-Reynders. "Het rapport is aangepast omdat er nieuwe informatie was binnengekomen. Dat is de enige reden." Volgens Reynders is het tweede, recentere rapport het enige juiste. "Daar is de meerkost slechts 3 à 10 miljoen euro."
Voor Verherstraeten lijdt het echter geen enkele twijfel dat de leasingconstructie een "financiële tijdbom" is. "Op korte termijn is de begroting gered, maar alle lasten worden doorgeschoven naar de volgende generaties. Bovendien leidt deze constructie helemaal nergens toe. Na 36 jaar woekerhuur betalen is de overheid niet eens eigenaar van het justitiepaleis."
Cofinimmo meldt aan De Morgen dat er een koopoptie is opgenomen in het contract. Voor 100 miljoen euro - in tegenstelling tot de jaarlijkse huur niet onderhevig aan indexatie of rentevoeten - kan de overheid in 2042 het vlinderpaleis op de kop tikken. "Nog eens 100 miljoen euro", zucht Verherstraeten. "De belastingbetalen moet nu al het dubbele van de officiële kostprijs ophoesten. Ik ben al geen voorstander van het verkopen en terughuren van overheidsinfrastructuur, maar nu dreigt de truc echt te ontaarden in een catastrofe."
Meest gelezen
- Bouw & Wonen Partners:
