Servais Verherstraeten, Staatssecretaris voor de Regie der Gebouwen, gaf op 27 juni 2012 het officiële startschot van de bouw van het nieuwe rijksarchiefgebouw (Bagattenstraat 43) in Gent. Het gebouw wordt gebouwd via een promotieovereenkomst; de Regie der Gebouwen zal het huren voor een termijn van 25 jaar met de mogelijkheid het aan te kopen op het einde van het huurcontract. Het rijksarchiefgebouw, een ontwerp van Robbrecht en Daem architecten, biedt een architecturale meerwaarde voor de stad Gent.
Servais Verherstraeten, Staatssecretaris voor de Regie der Gebouwen: “In mei 2012 werd de eerste steen gelegd van een nieuw rijksarchiefgebouw in Namen. Vandaag is het de beurt aan Gent en eind dit jaar zal een nieuw rijksarchiefgebouw open gaan in Brugge. Dit toont aan dat er werk wordt gemaakt om de Rijksarchieven in België te huisvesten in moderne, duurzame gebouwen die vlot toegankelijk zijn voor het publiek.”
Noodzaak aan een nieuw gebouw
Het huidige Rijksarchief in het historische Geraard de Duivelsteen beschikt slechts over opslagruimte voor 7 km archieven. Hierdoor worden de archieven van de 19de en 20ste eeuw van provincie, hoven en rechtbanken, gevangenissen, enz. (ca. 17 km archieven) in Beveren bewaard. Daarenboven is de leeszaal te klein, kan men er geen goede dienstverlening geven en voldoet het gebouw niet op het vlak van klimaatregeling, inbraak- en diefstalbeveiliging.
Omdat een uitbreiding op de huidige locatie niet mogelijk was, ging de Regie der Gebouwen op zoek naar een nieuwe site. Het nieuwe rijksarchiefgebouw moest over een opslagruimte beschikken van 40 km, met daarbovenop enkele specifieke depots.
In juni 2011 sloot de Regie der Gebouwen een promotieovereenkomst af met de nv Kairos die instaat voor het ontwerp, de oprichting en de terbeschikkingstelling van het nieuwe Rijksarchiefgebouw. De Belgische staat verkocht het bouwterrein in de Bagattenstraat 43 aan de bouwpromotor om er zijn project te realiseren. De Regie der Gebouwen zal het gebouw huren voor een termijn van 25 jaar met een aankoopoptie op het einde van de huurtermijn.
Architectuur
Het Rijksarchiefgebouw, een ontwerp van Robbrecht en Daem architecten, presenteert zich als een zelfstandig blokvormig volume en wordt mooi geïntegreerd in de omgeving. Het lagere achterliggende volume weerspiegelt de hoogte van de bebouwing in de omliggende straten.
De verhoogde inkomzone fungeert als sokkel van het nieuwe gebouw. De in glas uitgevoerde gevel van de kantoren richt zich naar de nauwe straatjes in de omgeving, en biedt tezelfdertijd aan de omwonenden een inkijk in de werking van het Rijksarchief. Deze opengewerkte bouwlaag loopt langsheen de vier gevels, als een wikkel rondom het gebouw.
Langsheen de Jeruzalemstraat wordt een klein stedelijk plein gerealiseerd: een open ruimte met enkele bomen en zitbanken, waar tijdens de kantooruren ook geparkeerd kan worden door personeel van het Rijksarchief en andersvaliden.
Het gebouw wordt opgericht met duurzame materialen (baksteen, hout, glas en metaal) en krijgt een duidelijke hedendaagse uitstraling. Het gebouw bestaat uit twee volumes met ieder zijn eigen identiteit. De gesloten opslagruimtes voor de archieven geven een eerder eenvormige indruk, één “massa”, terwijl de werkruimtes en publieke delen een meer open indruk geven.
De gevels worden opgetrokken in een baksteen met een gestructureerde witte glazuurlaag, die een lichte schittering of glimmend effect geeft in het zonlicht. Als een verwijzing naar de doelstelling van het Rijksarchief, worden op de gevel betonnen legborden of planken geplaatst. Deze borden en de slagschaduwen die zij werpen op het gebouw geven een bepaalde speelsheid die doorheen de dag samen met de schittering van de gevels een steeds wisselend beeld oplevert.
Het dak en 17 lichtkoepels die zich boven de leeszaal bevinden, worden bekleed met een gecoate zink in witte kleur. Op de koepels, die enkel een zacht noorderlicht binnenlaten in de leeszalen, worden zonnepanelen geplaatst.
Het interieur geeft een eerder geborgen, warme uitstraling. De leeszaal krijgt een donkere houten afwerking. De afwerking in een warm houten en akoestisch lambrisering wordt doorgetrokken in de verschillende publieksruimtes. Aan de verschillende werkplekken van het personeel wordt bijzonder veel aandacht besteed aan een kwalitatieve afwerking. De leeszaal en de multifunctionele ruimte krijgen een donkere granito tegelvloer, en de personeelsruimtes worden voorzien van een verhoogde technische vloer afgewerkt met hoogwaardige tapijttegels
Bij de indeling van het rijksarchiefgebouw werd vooral gekeken naar een efficiënte werking voor zowel het publiek (onthaal, leeszaal) als de personeelsleden (kantoren, verwerkingsruimtes, depots).
Het gebouw wordt voorzien van een afgesloten en overdekte laad- en loszone.
Duurzaam bouwen
Servais Verherstraeten: “Duurzaamheid is een van de vier kernwaarden uit mijn beleid ten aanzien van de Regie der Gebouwen. Het nieuwe rijksarchiefgebouw zal zowel op passieve als op actieve wijze voldoen aan dit duurzaamheidscriterium.”
De temperatuur in de depots wordt zowel op passieve als actieve manier geregeld. De muren worden heel massief uitgevoerd, zodat de ruimten een grote thermische inertie krijgen. Zo worden kortstondige schommelingen in interne warmte- of vochtbelasting door de wanden gemakkelijk gebufferd en getemperd. Anderzijds wordt de gebouwschil ook heel goed thermisch geïsoleerd: het gebouw zal een maximaal K-peil (isolatiepeil) van K17 hebben. Dat is heel wat lager dan de wettelijke norm van K45.
Om thermische redenen zijn er ook geen gevelramen voorzien in de depots. Deze passieve maatregelen worden aangevuld met een erg performante klimaatinstallatie om de vooropgestelde klimaateisen te garanderen.
In de personeelsruimten en publieke ruimten zijn de ramen voorzien met een doeltreffende zonwerende beglazing. De betonnen vloeren van het gebouw koelen ’s nachts af. Omdat er geen valse plafonds geplaatst worden, kan deze koelte overdag weer langzaam afgegeven worden. Daardoor is er overdag minder vraag naar airco. De energiezuinige verlichting wordt gestuurd door bewegingsdetectie en daglichtsensoren.
Regenwater van het dak zal opgevangen worden en hergebruikt worden als spoeling in de toiletten.
Op de hellende daklichten boven de leeszaal worden fotovoltaïsche zonnepanelen geplaatst.
Servais Verherstraeten: “Dankzij deze passieve en actieve maatregelen zal het Rijksarchief te Gent een E-peil (energieverbruik) van E55 behalen. Het gebouw zal dus nog 22% minder primaire energie verbruiken dan de huidige wettelijke norm, die vastligt op E70”.
Planning van de werken
De afbraakwerken van het garagegebouw op het bouwterrein zijn in maart 2012 gestart. Na de afbraak volgen een archeologisch onderzoek en een bodemsanering. De start van de werken hangt af van het archeologisch onderzoek, dat in mei 2012 gestart is. Het nieuwe gebouw zal eind 2013/ begin 2014 beschikbaar zijn.
Meer over Nieuwbouw
- Bouw & Wonen Partners:
