PPS zo gek nog niet

Als het Eurotunnel-drama iets leert, dan is het wel dat de overheid niet onbeperkt haar verantwoordelijkheden kan uitbesteden. De Frans-Britse concessiehouder van de tunnel onder het Kanaal kreeg gisteren het lang verbeide gerechtelijk akkoord. Daarmee is Eurotunnel eventjes verlost van de ongeduldige schuldeisers.

Er zal uiteindelijk een sanering komen van de wurgende schuldenlast van 9 miljard euro, maar dat zal nooit de herinnering uitwissen aan wat geldt als het grootste debacle van een privaat infrastructuurproject. Het bedrijfsleven en de financiële markten kunnen dergelijke ingewikkelde en langdurige megaprojecten niet verhapstukken, blijkt.

In ons land zijn private infrastructuurprojecten schaars, maar mag publiek-private samenwerking (PPS) zich de jongste jaren verheugen in een grote populariteit. Het geflirt van de overheid met het bedrijfsleven is niet in eerste instantie gemotiveerd uit intrinsieke verliefdheid, maar eerst en vooral ingegeven door geldnood. Onder druk van de hoge staatsschuld kan de Vlaamse, maar ook de federale regering grote infrastructuurprojecten niet meer in haar eentje financieel bolwerken. Ze zijn alleen mogelijk met de hulp van risicokapitaal.

De Diabolo-spoorwegverbinding die het station van de luchthaven in Zaventem moet verbinden met de spoorwegslagader Antwerpen-Brussel, de Liefkenshoekspoortunnel, de Oosterweelverbinding die de Antwerpse ring moet sluiten en talrijke andere projecten zijn niet mogelijk zonder een beroep te doen op het privékapitaal.

PPS blijft ondertussen niet beperkt tot het traditionele gebied van de infrastructuur. De bouw en renovatie van scholen, ziekenhuizen en sociale woningen worden allemaal gedeeltelijk met privékapitaal gefinancierd.

Maar van harte gaat het allemaal niet. De overheid en de privé-investeerders ruziën onophoudelijk over de verdeling van de verantwoordelijkheden en de risico's. Vertragingen en uitstel zijn aan de orde van de dag en de financiële mislukking van de aanleg en de exploitatie van de Antwerpse Liefkenshoektunnel hangt nogaltijd als een zware schaduw over elk PPS-project.

Bij Eurotunnel draaien de beleggers op voor de kostenoverschrijdingen bij de aanleg van het immense infrastructuurproject. De Franse en Britse staat staan erbij en kijken ernaar. Parijs en Londen hebben in de vorm van extra belastinginkomsten en werkgelegenheid geprofiteerd van de economische impuls die uitging van het verbinden van Groot-Brittannië met het Europese vasteland, maar houden zich, als het op de kosten aankomt, afzijdig.

Het financiële fiasco rond Eurotunnel toont aan dat niet alle heil uit de markt komt en dat bij immense eenmalige projecten zoals de tunnel onder het Kanaal de overheid niet weg mag lopen van haar verantwoordelijkheid. Publiek-private samenwerking is dan, ook al verloopt het vaak nog zo moeilijk en stroef, zo gek nog niet.