De jaren 2008 en 2009 waren historisch nog goede jaren voor de utiliteitsnieuwbouw. Na een krimp van ruim 19% in 2010 is ook in 2011 de utiliteitsbouwproductie fors gedaald. Net als in 2010 komt de grootste pijn voor rekening van de marktsector. Daar is de nieuwbouwproductie gedaald tot € 3,2 miljard in 2011. Dat komt neer op een krimp van 14,5% ten opzichte van 2010. De budgetsector is de dans echter ook niet ontsprongen. De totale jaarlijkse productieomvang is in 2011 teruggezakt tot iets minder dan € 2,3 miljard. Dat is een relatief bescheiden daling van 3,6%.
De totale utiliteitsbouwproductie daalt naar verwachting in 2012 in totaal met 6,8% ten opzichte van 2011. In 2013 zal de utiliteitsbouwproductie nog enkele procenten krimpen, maar het ergste leed is dan geleden. Voor 2014 verwacht BouwKennis een stabilisatie van de nieuwbouw in het utiliteitsbouwsegment.
2012: zwaar jaar voor budgetsector
Na twee jaren van forse productiekrimp in de marktsector vallen nu de hardste klappen in de budgetsector. Daar bedraagt de daling in 2012 in totaal 9,1%, terwijl er in de marktsector een daling van 5,3% zal zijn. Binnen de budgetsector krijgt de zorgsector een kleine kink in de kabel, ingegeven door een forse daling van de vergunningverlening van € 1.162 miljoen in 2010 naar € 791 miljoen in 2011. Dat zal de productie van zorggebouwen de komende jaren iets matigen. Vanwege de lange doorlooptijd van deze projecten zal het negatieve effect worden ‘uitgesmeerd’ over meerdere jaren.
Overschot drukt marktsector
Voor het overgrote deel is de krimp in de marktsector conjunctureel, maar daarnaast drukt ook een structureel overschot aan vierkante meters de bouwbehoefte. Leegstand doet zich vooral voor in het segment voor de commerciële verhuur (kantorenmarkt, winkelmarkt), maar ook in segmenten met een hoger aandeel eigenaargebruikers (bedrijfsruimtemarkt). De hoge leegstand in de bestaande voorraad is exemplarisch voor de lucht die uit de vastgoedmarkt moet lopen. Dat zet een rem op de nieuwbouwproductie voor de komende jaren.
Een zeer belangrijke trend is de zich verscherpende tweedeling tussen toplocaties en subprime vastgoed. Deze splitsing sijpelt door naar vele vastgoedsegmenten.
Groei nieuwbouwproductie utiliteitsbouw per jaar, per hoofdsegment, 2011-2014
Bron: CBS Voortgangsstatistiek/berekening BouwKennis i.s.m. Rom Bult, juni 2012
*Prognose
Verschillen per gebouwtype
Het utiliteitsbouwsegment is een samenraapsel van veel verschillende gebouwtypen, die worden neergezet voor een uiteenlopende groep eindgebruikers. Ook laten de diverse gebouwen grote verschillen zien qua opdrachtgever en eigendomssituatie. Al die verschillen zorgen voor een gigantische dynamiek in de utiliteitsbouw. Het verschil in dynamiek is goed terug te zien in de ontwikkeling van de bouwproductie per gebouwtype.
De gebouwtypen hallen en loodsen en combinatiebedrijfshallen zijn vooral bedoeld voor groothandels, transporteurs en industrie. Deze sectoren zijn sterk afhankelijk van de export, die zich momenteel gematigd ontwikkelt. De binding met Duitsland is in dit opzicht gunstig, aangezien onze oosterburen een gezonde economie hebben met veel handelspartners in opkomende landen. In combinatie met de relatief korte bouwtijd zal bij een economisch herstel de bouw van deze gebouwtypen als eerste aantrekken.
Zorgsector blijft groeisegment
De bouw van scholen zal door een gematigde demografische ontwikkeling zich stabiliseren op een productieniveau van iets minder dan € 500 miljoen. Dat is al eerder te zien in de ontwikkeling van de vergunningverlening, die sinds de top in 2006 flink daalt. Zogezegd laat de bouwproductie voor de zorg een kleine kink zien in de jaren 2012 en 2013. Maar op de langere termijn is dit echt een groeisegment, omdat de bevolking dubbel vergrijst: we worden gemiddeld ouder en het aandeel ouderen in de bevolking neemt toe. Dat leidt tot een extra vraag naar zorgdiensten.
Voorzichtigheid
De ramingen zijn omgeven door onzekerheid. Zo is de crisis in de Eurozone nog verre van opgelost. Mochten hier ingrijpende gebeurtenissen plaatsvinden, dan kan dit gevolgen hebben voor met name de marktsector van de utiliteitsbouw. Enige voorzichtigheid is daarom gepast.
Nieuwbouwproductie utiliteitsbouw (in mln. euro's, prijzen 2010)
Bron: CBS Voortgangsstatistiek/berekening BouwKennis i.s.m. Rom Bult, juni 2012
*Prognose
