Homeplan helpt arme Mexicaan op weg

Projectleider Roel van Rooij van de Stichting Homeplan helpt arme Mexicanen met het bouwen van ‘basic homes’ van drie bij drie meter. Wel erg basic vindt Van Rooij maar voor de bewoners een belangrijke stap op weg naar een beter leven.

Ze zijn niet groot, de ‘basic homes’ waarmee de Stichting Homeplan de allerarmsten in Mexico op weg helpt. “Tja, basic hè”, zegt Van Rooij. Maar voor de bewoners is het een belangrijke stap op weg naar een beter leven. Drie bij drie meter is niet veel, maar het ontwerp is praktisch en met stapelbedden kan er een heel gezin in. Daarnaast kan er dan nog een keukenblok in en een tafel, laat hij zien in zo’n woning.

Aan die tafel komen de verhalen los. Over de vrijwilligers, die het sociale gezicht vormen van Mexico. En over de arme Mexicanen en hun overlevingsdrang. “Ze zijn creatief, inventief en technisch aangelegd. De meesten hebben al eens eerder een huis gebouwd, van afval. Golfplaten, autobanden, planken, soms alleen een stuk plastic.”
De via Caritas uitverkorenen moeten hun basic home zelf bouwen. “Bij elk project zet ik eerst een voorbeeldwoning neer. Verder krijgen ze een handleiding met veel plaatjes, voor het geval ze niet kunnen lezen. Daarnaast beschikt de plaatselijke organisatie Caritas over een enorm reservoir aan vrijwilligers die zo nodig de helpende hand bieden”, geeft Van Rooij aan.

Bijdrage
Bij de bouw kan weinig fout gaan, legt hij uit. De geprefabriceerde elementen zijn zo makkelijk te monteren, dat een Ikea-klant er jaloers van zou worden. De eigen bijdrage van de bewoners bestaat behalve uit de montage nog uit het leggen van de betonnen funderingsvloer. “Dat kost ze een paar zakken cement en een wapeningsmat, die je daar overal kunt kopen. Die klus pakken ze goed aan, Mexicanen zijn goede betonwerkers”, zo heeft hij ondervonden.
Gereedschap moet iedereen ook zelf meebrengen. Maar net als bij de kasten van een van de voorlopers van Ikea: ‘Kant en Klaar’ uit Zeist (“Met één schroevendraaier”), is het werk met weinig gereedschap gedaan. “Een schroevendraaier, hamer, nijptang en zaag, dan ben je een heel eind.”
Als al het werk helemaal af is, voert Van Rooij nog een inspectie uit. Maar er kan zoals gezegd weinig fout gaan. “Er ontbreekt wel eens een schot”, schetst hij de beperkte omvang van de problemen die zich bij de bouw kunnen voordoen.

Isolerend
De huisjes hebben vier gelijkvormige wanden, die met een paar schroeven aan elkaar kunnen worden gezet. Het zijn twee blinde wanden en twee wanden met respectievelijk een deur en een raam dat open kan. Bovenop de voor en achterwand komen driehoekige platen die reiken tot de nok van het dak. Helemaal bovenop komt de dakbalk. De waterdichte kunststof dakplaten houden de warmte buiten. Daarvoor hebben ze een witte kleur en een isolerend kokerprofiel, dat tevens voor stevigheid zorgt. Soms blijft het oude optreksel van golfplaten naast de nieuwe woning in gebruik als bijgebouwtje.
Een basic home kan voor 1500 euro op de bouwplaats worden afgeleverd. Het resultaat staat als een huis. Hoewel al perfect in zijn eenvoud, is het concept de afgelopen jaren verder verbeterd. Zo is de stootbestendigheid van de wandplaten vergroot, schetst Van Rooij. Ook is een grotere variant ontwikkeld, voor een nieuw project in Zuid-Afrika, waar aidswezen worden opgevangen.

Samenwerking
Dat Homeplan een succes is, komt ook door de nauwe samenwerking met plaatselijke partners. In Mexico is dat vooral Caritas, een katholieke hulporganisatie die zich ontfermt over de armen. Via de Katholieke Kerk is een enorm legioen vrijwilligers actief. Ook op de bouwplaatsen van Homeplan laten zij zich zien. “Mensen die zich naast hun reguliere werk inzetten maar ook jongeren, scholieren, studenten, die thuis worden aangemoedigd om iets voor anderen te doen.” Niet als een loodzware taak, weet Van Rooij; “ze doen het net zo goed voor hun plezier”.
De goede ervaringen met het werk van Homeplan zijn ook opgemerkt door de Nederlandse beleidsmakers. Vandaar dat Homeplan hoog genoteerd staat op de lijst van meest aansprekende goede doelen die de Nederlandse Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame ontwikkeling heeft samengesteld.

Zekerheid
Meestal gaan de huisjes naar gezinnen. Eén woninkje geeft een minimum aan zekerheid in het bestaan. Voor de kinderen vaak genoeg om geregeld naar school te kunnen, zodat een betere toekomst in het verschiet ligt. Maar ook oudere echtparen en alleenstaanden maken een kans. Zoals onlangs die man van ongeveer zestig jaar, aldus Van Rooij, die na een leven als alcoholist zijn leven weer op orde kreeg.
“Die zwierf al jaren over straat met twee grote honden”, herinnert hij zich geroerd. “Als het ’s nachts koud was, gebruikte hij die als warme deken. Hij was gescheiden van zijn vrouw en zijn kinderen wilden hem helemaal niet meer zien.” Caritas trok zich zijn lot aan en nam hem op in een ontwenningscentrum. Met succes. Hij kwam van de drank af en zijn oudste zoon keerde terug om zich over hem te ontfermen. Nu woont hij in zo’n basic home.
“Teruggaan naar zijn vrouw zit er niet in, maar ze zien elkaar nog wel en ook een tweede zoon laat zich alweer zien. Dat gaat echt de goede kant op. Een gezin dat wordt hersteld; dat is zo’n indirect effect van Homeplan.”
Ondanks alle aangrijpende verhalen, maakt zijn dagelijks werk hem geenszins zwaarmoedig. Naar het goede voorbeeld van de Mexicanen, toont hij zich van zijn opgewekte kant. “Het was voor mij een uitgesproken kans”, zegt hij over het aanbod om voor Homeplan te gaan werken.
De inwoner van Made, dichtbij Breda, maakte kennis met de organisatie door een artikel in het dagblad De Stem. Hij had al een speciale band met Mexico gekregen toen hij er in een ver verleden werkte voor een opvanghuis dat kinderen van de straat hield. Daarna heeft hij het land nog enkele malen voor zijn plezier gekruist en heeft hij er onder meer een taalcursus gevolgd.
“Ik las dat Homeplan in Breda zat en heb toen geïnformeerd of ik iets voor ze zou kunnen betekenen. Bijvoorbeeld als vrijwilliger, voor wat voor klussen dan ook.”
Na een tijdje bleek er een nieuwe medewerker nodig voor Mexico en Van Rooij kreeg het aanbod mee te doen met de sollicitatieprocedure. Een mooie gelegenheid om zijn baan in Breda vaarwel te zeggen, bedacht hij.
Zijn opleiding als werktuigbouwkundige, toch een beetje branchevreemd, blijkt geen bezwaar. “Ik heb mijn technische achtergrond wel een béétje nodig, maar het belangrijkste is het werken met de Mexicanen”, stelt hij. “Dat organiseren, zorgen dat de neuzen de goede kant op staan, is een grotere opgave dan de hele bouw bij elkaar.”

Twijfelachtig
Dat hij ooit in zijn oorspronkelijke vak van werktuigbouwkundige zal weerkeren, lijkt hem langzamerhand twijfelachtig, maar dat vindt hij geen bezwaar. “Ik heb zoveel opgestoken van het werken met de mensen hier”, meent hij, daarmee moeten ook andere mogelijkheden in het verschiet liggen.
Homeplan, een goede vijf jaar geleden van de grond getild door vastgoedontwikkelaar J.H.L. Tebbe, draait op bijdragen van particulieren. Die worden vooral gevonden in de wereld van bouw en vastgoed. Maar ook uit Mexico zelf komt steun. Behalve van gemeenten, die zorgen voor nutsvoorzieningen, sinds kort ook van bedrijven. “We zijn in gesprek met een paar fondswervers”, zegt hij hoopvol. “Een grote Mexicaanse cementproducent hebben we al weten te strikken. Dat opent wellicht deuren naar andere bedrijven.”