Vrijmetselaars en theosofen hebben prachtige gebouwen nagelaten, maar het christelijke erfgoed krijgt alle aandacht. Niemand weet precies hoeveel esotherische bouwkunst Nederland nog rijk is. Daar moet onderzoek naar komen, vinden de vrijmetselaars.
Het initiatief is genomen door OVN, een stichting die zich inzet voor onderzoek naar de geschiedenis van de vrijmetselarij. Voorzitter Andrea Kroon vertelt dat Monumentenzorg, wetenschappers en subsidieverstrekkers al gaan werken aan een proefonderzoek: ,,Al zouden we maar vast een toptien van esotherische gebouwen in Nederland publiceren. Zelfs dat lijstje kunnen we momenteel nog niet eens maken.''
Theosofie is een mystieke filosofische stroming, vrijmetselarij van origine een humanistische. Beide stromingen leenden vrijelijk christelijke symbolen en rituelen, hoewel in de theosofie ook een flinke scheut boeddhisme terechtkwam.
Van Nellefabriek
Er zijn wel een paar monumentale gebouwen bekend. De Van Nellefabriek in Rotterdam, het gebouw van het Amsterdams Gemeentearchief en het gebouw van het Museum voor Communicatie in Den Haag zijn bijvoorbeeld allemaal ontworpen naar de theosofische inzichten van opdrachtgever Kees van der Leeuw en architect Michiel Brinkman. De negentiende-eeuwse vrijmetselaarstempels in de Vondelstraat te Amsterdam en aan de Fluwelen Burgwal te Den Haag zijn andere voorbeelden. Van dat laatste gebouw is alleen de gevel bewaard gebleven. De bijbehorende tempels zijn in de jaren negentig gesloopt.
Het onderzoek zal worden aangekondigd op een congres dat de OVN aanstaande vrijdag en zaterdag organiseert in samenwerking met de leerstoel Hermetische filosofie van de Universiteit van Amsterdam. Het onderzoek moet inzicht bieden in de elementen waaraan je een esotherisch gebouw kunt herkennen. Kroon: ,,Veel gebouwen die ooit als vrijmetselaarsloge gebouwd zijn, hebben nu een heel andere functie. Hoeveel gebouwen dat zijn, waar die staan en of ze een grote cultuurhistorische waarde hebben, is onbekend.
- Bouw & Wonen Partners:
