Mooi en verkeersvrij
Wie de streek ten zuiden van Antwerpen een beetje kent, zal beamen dat het nieuwe stadsplein een absolute verademing is voor een ambitieuze stad als Mortsel. Het voormalige stadsplein kon immers niet bepaald als coherent en visueel attractief bestempeld worden. De drukke Liersesteenweg splitste het op in twee aparte delen en verwees het statige Mortselse stadhuis jammerlijk naar de achtergrond. Een van de uitgangspunten van het ontwerp voor het nieuwe stadsplein was dan ook dat het stadhuis er integraal van moest uitmaken. Door het plein in noord-zuidelijke richting te oriënteren en de pleinverharding – een afwisseling van donkere betonklinkers en grijze, geglazuurde betonbetegeling – door te trekken tot aan het stadhuis, wordt het pleit beslecht in het voordeel van het nieuwe stadsplein en komt het verkeer op een omleidende contourweg terecht. In de nabijheid van een tram-, bus- en treinhalte zal het niet enkel een aangename ontmoetingsplaats, maar ook een knooppunt voor het openbaar vervoer worden. Platanen flankeren de rijbaan, zorgen met een afscheiding voor het fietspad en creëren op die manier een zekere rust. Dat deze boomsoort enorm veel stikstof uit de lucht haalt, is in een stedelijk milieu zoals dat van Mortsel erg mooi meegenomen. Het plein is voorts uitgerust met zitbanken, fonteinen en technische voorzieningen voor de wekelijkse markt of andere manifestaties. De parkeergelegenheid, die zich vroeger boven de grond bevond, werd overgebracht naar het ondergrondse niveau. De parking onder het plein biedt, verdeeld over drie logisch opgebouwde niveaus, plaats aan 505 wagens, 250 fietsen, een fietspunt voor verhuur en herstelling en een openbaar toilettencomplex. Aangezien ze op het traject van de fiets-o-strade Antwerpen-Mechelen ligt, is er ook een fietssleuf die onder het plein door loopt.
Glazen luifel
Het pronkstuk van het nieuwe stadsplein is ongetwijfeld de achttien meter brede glazen luifel. Deze staat los van elk aanpalend volume en legt zo een belangrijke visuele en materiële link tussen de twee delen van het plein, die vroeger van elkaar gescheiden werden door de Liersesteenweg. De transparante luifel bestaat uit eenentwintig geprefabriceerde modules die telkens anders georiënteerd worden en die zo de praktische voordelen van prefabelementen optimaal combineren met het esthetisch-vormgevende aspect. De gegalvaniseerde stalen kolommen van de luifel dragen grote spievormige onderdelen in veiligheidsglas die ’s nachts verlicht worden en bijgevolg een mooi visueel effect zullen genereren. Tussen de glasplaten worden er pv-cellen geplaatst, een print op de luifel die gedurende de zomer voor welkome schaduw zorgt. Het regenwater dat op de luifel valt wordt grotendeels gerecupereerd voor het sanitaire water in de ondergrondse toiletten en de fonteinen voor het stadhuis.
Passief multifunctioneel gebouw
Behalve de luifel is ook het multifunctionele passieve gebouw een belangrijke eyecatcher op het nieuwe stadsplein. Dit is onder meer te wijten aan de tien meter lange geveluitkraging, die ondersteund wordt door een stalen constructie die aan de betonconstructie van de ondergrondse parking verankerd is. Het is onder deze uitkraging dat fietsers en auto’s de ondergrondse parking in- en uitrijden. Het zuidelijk georiënteerde gebouw, dat onder meer moduleerbare kantoren (units van 36 m² tot 270 m²), een Stadscafé met terras en enkele stadsdiensten huisvest, maakt integraal deel uit van het nieuwe stadsplein. De combinatie van grijze vezelcementplaten in verschillende formaten en slanke houten blokramen geeft het dezelfde uitstraling als het plein: stedelijk met kleinschalige accenten. Bij de realisatie van het markante complex streefde Abscis Architecten de passiefhuisstandaard na. Het markante gebouw werd gerealiseerd volgens de principes van de Trias Energetica en verbruikt maar liefst 75 procent minder energie dan een traditioneel gebouw. Abscis slaagde erin om moderne en hedendaagse architectuur optimaal te verenigen met een duurzaam totaalconcept en realiseerde zo een complex dat symbool staat voor de vooruitstrevendheid van dit stedelijk ontwikkelingsproject. “Het passieve kantoorgebouw is inmiddels gecertifieerd en is in feite een ‘nulenergiegebouw met overschot’,” vertelt Lieven Louwyck van Abscis Architecten. “Met de opbrengst van de fotovoltaïsche luifels (114623 kWh/jaar) voldoen we ruimschoots aan de energievraag van het passiefkantoor (93280 kWh/jaar). Met de pv-cellen kunnen we ook 27 procent van de totale energiebehoefte voor de verlichting en de technieken op de parking voorzien (426000 kWh/jaar). Momenteel zijn ze echter aangesloten op het passiefcomplex, en dus is er een theoretisch overschot van circa 23 procent.”
Technische info
Opdrachtgever: Autonoom Gemeentebedrijf Mortsel
Architect: Abscis Architecten (Gent)
Studiebureau: VK Engineering (Roeselare)
Hoofdaannemer: Van Roey (Rijkevorsel)
Parkeergelegenheden: APCOA (Antwerpen)
Financiering: Belfius (Brussel)
Studie: 2009-2010
Realisatie: 2011-2012
Bruto-oppervlakte: 24180 m² (plein), 15334 m² (parking), 1045 m² (gebouw)
Kostprijs: € 7.707.870 (plein), € 7.760.577 (parking), € 2.225.253 (gebouw)
