Wat is een gezonde omgevingskwaliteit?
Meten is weten, zolang we uiteraard weten wat we willen meten. Vooraleer we van start gaan met een uiteenzetting van toestellen die je maar beter in huis haalt, is het misschien van belang om weer te geven waaraan een gezonde binnenlucht dient te voldoen. Onderstaande cijfers kunnen alvast verduidelijking bieden:- Temperatuur: 20°C (14 – 16°C 's nachts);
- Relatieve vochtigheid: 40 – 60%;
- CO2-concentratie: < 800 ppm;
- Lux (voldoende verlichting): 100 – 500 (afhankelijk van de ruimte en de benodigde zichtbaarheid).
Uiteraard is het niet nodig om voortdurend al die waarden op te meten, maar het is toch handig om jezelf een idee te vormen van wat de aangeraden en gezonde waarden zijn. Op die manier kan je meteen ingrijpen indien je merkt dat jouw humeur daalt, er geurtjes de kop opsteken of indien je je wat zwakker voelt.
Breng de situatie in kaart
Nieuwbouwwoningen zijn over het algemeen structureel beter ingericht om een gezonde luchtkwaliteit te garanderen. Ventilatiekanalen, afzuigsystemen en luchtontstoffers zijn voor architecten en aannemers geen vreemde woorden meer. Ook een ingebouwde ventilator treffen we steeds vaker aan. Toch blijft het belangrijk om de luchtkwaliteit voortdurend in kaart te brengen. Hoe je dat doet? Met aangepaste meettoestellen.Een voorbeeld van zo'n meettoestel is een hygrometer. Een hygrometer is een toestel dat we gebruiken om de luchtvochtigheid te meten. Een dergelijke hygrometer kennen wij voornamelijk uit sauna's of broeikassen, maar worden vandaag de dag ook steeds vaker binnenshuis geplaatst. Om het allemaal nog dat tikkeltje ingewikkelder te maken bestaat een hygrometer in verschillende vormen en varianten. Zo kan een hygrometer werken door middel van een haar of door halfgeleiderkristallen. In dat tweede geval meet de hygrometer de invloed van de luchtvochtigheid op de geleiding van stroom.
Naast een hygrometer halen we ook het beste meteen maar een thermometer (temperatuur) en een CO2-meter in huis. De combinatie van deze drie toestellen zorgt ervoor dat je voortdurend de kwaliteit van de lucht en de eventuele werking van het ventilatiesysteem kan meten.
Pas de temperatuur aan
Het aanpassen van de temperatuur is misschien nog de meest eenvoudige ingreep uit het lijstje. 's Winters kan je dat doen door de verwarming iets hoger of lager in te stellen. Indien het gaat om een systeem met een thermostaat is dat ideaal, in het andere geval zal je voortdurend de temperatuur moeten nazien en eventueel moeten ingrijpen. Voor gezinnen die zich bijvoorbeeld verwarmen met een houtkachel is het veel moeilijker om de temperatuur constant te houden. Gekke temperaturen zoals 28 tot 30°C zijn daarbij geen uitzondering. Echter komt dat de gezondheid en de woonkwaliteit niet ten goede. Het is dan zelfs beter om even een raam open te zetten opdat de kamer niet verder opwarmt maar zijn stabiele temperatuur blijft behouden. Vergeet ook niet dat 's nachts een lagere temperatuur aangewezen is, afhankelijk van de voorkeuren volstaat een temperatuur van 14 tot 16°C. Het is meestal voldoende om gewoon de verwarming uit te schakelen, maar nog gezonder is om een raam open te klikken en verse zuurstof de woning binnen te laten treden.Pas de luchtvochtigheid aan
Toont de hygrometer gekke waarden aan en is het aangewezen om in te grijpen op vlak van luchtvochtigheid? Meteen doen. Maar hoe?Duidt de hygrometer een luchtvochtigheid aan van lager dan 40%, dan moet de luchtvochtigheid verhoogd worden. Dit kan bijvoorbeeld door bakjes met water te hangen aan de radiatoren. Dat is uiteraard enkel 's winters een goede oplossing. In de zomer kunnen diezelfde bakjes dan weer geplaatst worden aan het raam. Het water zal dan automatisch verdampen. Om dampvorming aan het raam te voorkomen is het dan weer aangeraden om een ventilator naast het waterbakje te plaatsen. De ventilator zal de verdampte waterdeeltjes door de woning blazen en zal in de praktijk hetzelfde effect veroorzaken zoals we van pakweg een klimaatregelaar zouden mogen verwachten.
Meten we met onze hygrometer een waarde hoger dan 60%? Dan is de luchtvochtigheid weer te hoog. Er zijn verschillende oorzaken mogelijk, bijvoorbeeld een slecht werkende afzuigkap, onvoldoende verluchting, de was binnen laten drogen of zelfs fouten in de bouwconstructie. Mogelijkheden zijn hier airco's en ontvochtigers die de luchtvochtigheid sterk weten te verminderen. In de zomer zou het moeten volstaan om de ramen voldoende vaak open te plaatsen. Eventueel kan een ventilator gebruikt worden om voldoende luchtcirculatie te verkrijgen. Wanneer het raam niet open kan, bijvoorbeeld in het hartje van de winter, zal een ventilator alleen de klus niet weten te klaren. Wij zijn in dat geval een heel grote fan van zogenoemde vochtvreters die de waterstofgassen aantrekken en vasthouden. Kies dan wel voor ecologische varianten en niet voor chemische producten die het natuurlijk leefmilieu schade kunnen toebrengen.
Hoe dan ook blijf je het beste toch de luchtvochtigheid meten. Een hygrometer is in dat geval een onmisbaar accessoire om tijdig in te kunnen grijpen. Na verloop van tijd zal jouw hygrometer jouw ideale compagnon worden en zal jij steeds weten hoe je ingrijpt om die paar procenten te stijgen of te dalen.
Zorg voor voldoende ventilatie
Voldoende ventilatie komt de omgevingskwaliteit ten goede. In de eerste plaats zal je dan ook een toevoer moeten hebben van frisse buitenlucht. Dat kan bijvoorbeeld door het raam overdag open te laten staan. Vergeet echter niet dat er ook binnenshuis maar beter een goede ventilatie is, aangezien zuurstofdeeltjes ook alle uithoeken van de woning moeten bereiken. Op dat vlak kan een ventilator echt wonderen verrichten. Weet dan ook dat een ventilator een veel ruimer toepassingsgebied heeft dan de meesten onder ons denken. Velen gebruiken een ventilator in de praktijk enkel en alleen om zomerse hittebuien de baas te kunnen. In feite doet een ventilator echter niets anders dan lucht bewegen. Die luchtcirculatie zorgt er dan weer voor dat zweetdeeltjes van ons lichaam geblazen worden en dat we zo een killer gevoel krijgen. Maar echt afkoelen, dat doet een ventilator niet. Toch kan een ventilator een heel handig hulpmiddel zijn om de omgevingskwaliteit te waarborgen. We denken hierbij bijvoorbeeld aan het naar binnen blazen van frisse lucht, het verspreiden van waterdeeltjes afkomstig van een waterbakje of het naar buiten blazen van waterdeeltjes na een hete douche. Hoe dan ook is een ventilator een hulpmiddel dat je zeker in huis hoort te hebben.Tip: ook om de CO2-concentratie in een bepaalde ruimte voldoende laag te houden is luchtcirculatie en ventilatie aangewezen. Het is niet voor niets dat we in gesloten ruimte vaak een ventilator aantreffen. Plaats met andere woorden steeds een ventilator aan de ingang van een gesloten ruimte, bijvoorbeeld tijdens het werken boven een smal vals plafond of in een andere afgesloten ruimte.
Een ideaal lichtplan opstellen
Door te denken in termen als 'ventilator', 'thermometer' en 'hygrometer' vergeten we soms wel eens de lichtkwaliteit in onze woning na te gaan. Nochtans heeft die lichtkwaliteit een grote invloed op de veiligheid, het gevoel en de sfeer. Te weinig licht kan dan ook een nadelige invloed hebben op onze humeur. Ieder huis zou dan ook een eigen lichtplan moeten hebben waarbij iedere ruimte aan eigen vereisten hoort te voldoen. Kies niet alleen voor ledverlichting, maar streef ook volgende lichtsterkte na in volgende ruimtes:- Badkamer: 3.500-4.000 lumen;
- Slaapkamer: 2.000 – 4.000 lumen;
- Woonkamer: 1.500 – 3.000 lumen;
- Eetkamer: 3.000 – 6.000 lumen;
- Bureau: 3.000 – 6.000 lumen;
- Keuken: 5.000 – 10.000 lumen (spots zijn aangewezen).
Wil je weten hoeveel lumen iedere lamp hoort te hebben? Deel dan het gegeven aantal lumen voor een bepaalde kamer door het aantal lichtpunten in een kamer. Zijn er bijvoorbeeld twee lichtpunten in de slaapkamer? Dan zal de som van het aantal lumen van iedere lamp minimaal 2.000 en maximaal 4.000 lumen mogen zijn.
